Słownik biograficzny

Cowle Richard (1755 -1821w Gdańsku) kupiec angielskiego pochodzenia, jeden z największych filantropów elbląskich XIX wieku. Urodził się w Berwick-upon-Tweed - małym miasteczku, będącym najbardziej na pn. wysuniętym miastem w Anglii, oddalonym ok. 4 km od szkockiej granicy. Po zdobyciu majątku (głównie za sprawą udanych interesów w Kłajpedzie) osiadł 1793 w Gdańsku, do wyjazdu stamtąd zmusiło go jednak zajęcie miasta przez Francuzów w 1807 r. Przeprowadził się wówczas do Elbląga.

W latach 1854-1868 urząd nadburmistrza w Elblągu pełnił Theodor Konrad Burscher. Po jego śmierci rada miejska wybrała na stanowisko pierwszego burmistrza Johanna Carla Adolfa Selke, urodzonego 13 maja 1836 r. w Pieniężnie, dotychczasowego burmistrza w Luckenwalde (Rejencja Poczdamska). Selke studiował prawo na uniwersytecie w Królewcu i zdał egzaminy państwowe na referendarza. Wybór ten król pruski zatwierdził 5 grudnia 1868 roku, urzędowanie rozpoczął natomiast Selke 22 stycznia następnego roku. W 1872 r. cesarz Wilhelm nadał mu tytuł nadburmistrza (Oberbürgermeister), jednocześnie podniesiono mu roczne uposażenie do 2600 reichstalarów...

Rodzina pochodziła z elbląskiego rodu patrycjuszy. Ród pochodził ze Szkocji i swą historią sięgał poł. XIV w. Karol (1576-1650), syn rajcy z miasta Dundee. Wysłany w młodzieńczych latach do Gdańska na nauki zawodu kupieckiego. Po 14 latach nauki, Karol podjął działalność handlową na własny rachunek. Odwiedzał liczne kraje europejskie – utrzymując z wieloma miastami stosunki handlowe. Wraz z żoną Katarzyną w okresie wojny, przeniósł się do Królewca...

Wiadomo dzisiaj o zaskakująco dużej liczbie elbląskich ludzi nauki, parających się historią. Wartość pozostawionych przez nich opracowań jest bardzo różna, znajdują się wśród nich również i cenne, albo ze względu na swoją treść albo ze względu na fakt, iż starsze źródła na których bazują zaginęły. Początki elbląskiej historiografii przypadają na czasy reformacji. Do działających wówczas historyków należy Alexander von Alexwangen, autor Elbinger Chronik für die Jahre 1519 - 1526 i rzeczywisty prekursor elbląskiej historiografii. Christoph Falk – 1546 nauczyciel w Elbląskim Gimnazjum, 1571 zatrudniony jako geodeta biskupa warmińskiego Marcina Kromera. Zasłużył się jako autor wierszowanej Pochwały miasta Elbląga, choć wartość artystyczna utworu nie jest duża.

Jakub Woit ( 1698-1764) – profesor Gimnazjum Elbląskiego, propagator systemu kopernikańskiego. Urodzony 30 lipca, w rodzinie Jana, profesora i Doroty z domu Wildfangin. Kształcił się w miejscowym gimnazjum, a następnie jako stypendysta elbląski w Królewcu i Lipsku. Studiował filozofię, teologię, prawo i matematykę. Studia ukończył zdobywając tytuł magistra na podstawie rozprawy „ De incrementis studiorum per Polonos ac Prussos…” Pol.8.II.394. Praca ta stanowi nawiązanie do elbląskich badań biobibliograficznych i świadczy o dobrej znajomości dziejów kultury i oświaty w Polsce.

ur. 6. 12. 1885 r. w Elblągu, zm. 5. 12. 1950 w Monachium. Elbląg opuścił jako czteroletnie dziecko.

(Urodzony w Elblągu w 1904) pierwsze swoje wiersze opublikował jako gimnazjalista. Potem zafascynowały go egzotyczne kultury i poświęcił się etnografii. Pasjonowały go przede wszystkim języki i literatura Tajlandii i Polinezji.

Martin Liewald - nie znamy jego daty urodzenia, okresu młodzieńczego czy odbytych studiów. Urodził się w Malborku w rodzinie rzemieślniczej, ojciec był szewcem. Pierwszą wiadomość o jego działalności w Elblągu mamy z 1661 r., kiedy objął tu urząd sekretarza rady miejskiej. W 1669 r. wybrany został rajcą i od tego czasu pełnił szereg funkcji i urzędów miejskich : asesora (1669, 1671), sędziego staromiejskiego (1670), pana młyńskiego (1671-1673), pana wetowego (1674) oraz Rybickiego (1675-1677, 1679-1680). W 1681 r. obrany został burmistrzem. Dwukrotnie pełnił urząd prezydującego burmistrza (1683, 1687) oraz także dwukrotnie (1684, 1687) urząd burgrabiego królewskiego. Martin Liewald bezprawnie przywłaszczył sobie herb rodziny Lehwald pochodzącej z Prus...

Meienreis Daniel - urodził się 18 sierpnia 1609 r. w Elblągu jako syn Mikołaja Meienreisa, członka II Ordynku i wójta elbląskiego. Uczęszczał do gimnazjum elbląskiego. W czerwcu 1622 r. wpisany został do metryki uniwersytetu królewieckiego. W 1624 r. uczył się języka polskiego w Działdowie, a w 1628 r. udał się do Anglii w celu uzupełnienia wykształcenia. W Anglii przebywał jeden rok. Następnie odwiedził Francję, Zelandię i Holandię, studiując w Fencker i Groningen (1632). W 1633 r. wrócił do Elbląga, a w 1634 r. ożenił się z Elżbietą Sieffert, córką Bartłomieja Siefferta. Z tego związku miał dziesięcioro dzieci, z których siedmioro zmarło w dzieciństwie. Daniel Meienreis szybko zrobił karierę urzędniczą. W 1641 r. został członkiem II Ordynku, w 1645 r. wójtem, a dwa lata później wszedł w skład rady miejskiej. Jako rajca zarządzał Kamlarią Wewnętrzną i Zewnętrzną, a także Urzędem Młynnym i Urzędem Szpitalnym...

Johann Koye - urodził się 10 maja 1583 r. w Elblągu. Ojcem jego był Georg Koye – sekretarz rady miejskiej w Elblągu, matką – Katarzyna, córka burmistrza elbląskiego Johana Sprengela von Bern. Po wczesnej śmierci rodziców opiekę i wychowanie zapewnił mu dziadek ze strony matki – Johann Sprengel. Johann Koye ukończył gimnazjum elbląskie. W wieku 17 lat podjął studia uniwersyteckie w Altdorfie, Marburgu i Lejdzie, odbył również podróż do Francji i Anglii. Po studiach i podróży edukacyjnej wrócił do rodzinnego miasta, gdzie w 1611 r. otrzymał posadę sekretarza rady miejskiej. W 1614 r. w wieku 31 lat ożenił się z Anną Friedwald, córką burmistrza Michała Friedwalda. Z tego związku miał sześcioro dzieci, z których pięcioro zmarło w dzieciństwie. Jego żona Anna zmarła w 1625 r. Johann ożenił się ponownie z Elżbietą Braun, która zmarła po pięciu latach...

Bottischer (Botger, Bottinger, Bodinger, Bodecker) Valentin, elblążanin należał do nobilitowanej, patrycjuszowskiej rodziny, właścicieli posesji na 11 I 12 przy ulicy Mostowej w Elblągu. Ród ten pochodził z kantonu Zurych. W Prusach jego przedstawicieli odnajdujemy już w 1272 r. Rodzina bardzo zasłużona dla miasta Torunia, Gdańska i Elbląga. Valentin Bottischer urodził się w Toruniu. Nie znamy daty jego urodzin, dzieciństwa i wczesnej młodości.

Alexwangen Jakub (Jacob) – urodził się około 1485 r. w Królewcu. Ojciec jego Michał był rajcą w Knipawie – Królewcu. Wykształcenie początkowe otrzymał w swym rodzinnym mieście, a następnie w latach 1501-1505 studiował w Lipsku, gdzie otrzymał stopień magistra filozofii. Krótko uczęszczał też na zajęcia uniwersyteckie we Frankfurcie nad Odrą. Po studiach przeniósł się do Elbląga, gdzie szybko zrobił karierę we władzach miejskich. W 1510 r. został wójtem, w 1511 r. – członkiem rady miejskiej, a w 1520 r. burmistrzem. Z czasem stał się jednym z najbardziej wpływowych obywateli w mieście. Początki jego kariery były trudne. W pierwszym roku sprawowania urzędu burmistrzowskiego przeżył napad na Elbląg wojsk krzyżackich (1521 r.) Za okazane w wojnie z zakonem krzyżackim zasługi otrzymał od króla liczne nadania oraz 10 kwietnia 1525 r. został nobilitowany. Również w następnych latach Alexwangen napotkał na poważne trudności. Mimo, iż sprzyjał reformacji, został oskarżony w lutym 1525 r. przez mieszkańców Elbląga o kradzież kosztowności kościelnych...

Nie znamy daty i miejsca urodzenia, a także jego młodości. Jego ojcem był zapewne Johann Erckel – burmistrz Starego Miasta Elbląga w latach 1477-1487. W 1490 r. Michael Erckel wszedł w skład rady miejskiej. Jako rajca pełnił ważne urzędy miejskie : kamlarza Kamlarii Zewnętrznej (1498 r.) i Wewnętrznej (1505 r.), pana wetowego (1494 r.), wielokrotnie Rybickiego (1495, 1505, 1506, 1509) i pana młyńskiego (1501, 1502, 1503). Wielokrotnie jako rajca i burmistrz reprezentował miasto na zjazdach stanów pruskich. W 1506 r. obrany został burmistrzem. Michael Erckel był inicjatorem utworzenia w Elblągu wyższej uczelni...

Obecność rodu von Thorn w Starym Mieście Elblągu źródłowo jest potwierdzona od 1338 roku. Pierwszym jego przedstawicielem w Elblągu był Johann von Thorn, odnotowany w wymienionym roku w Księdze Łąkowej, w latach 1344-1365 członek rady miejskiej. Wspólnie z elbląskim rajcą Johannesem Volmensteinem brał udział w zjeździe hanzeatyckim w Lubece. Zmarł po roku 1360. Johann von Thorn miał dwóch synów Gerharda i Johana. Gerhard w latach 1376-1394 piastował urząd burmistrza. Był delegatem rady na zjazd hanzeatycki w Lubece (1387 r.) i Hamburgu (1391 r.) oraz reprezentował w 1389 r. Stare Miasto Elbląg na zjeździe miast pruskich w Malborku.

Ta znana kupiecka rodzina osiedliła się w Elblągu z początkiem XIV wieku. W latach 1324-1497 dziesięciu jej przedstawicieli zasiadało w radzie miejskiej Starego Miasta Elbląga, z których aż sześciu sprawowało urząd burmistrza. Niewiele posiadamy informacji o ich karierze urzędniczej i działalności politycznej. Jako pierwszy z tego rodu urząd burmistrza Starego Miasta Elbląga objął w 1348 r. Johan I, a następnie Arnold. Ten ostatni w latach 1379-1392 był rajcą i z ramienia rady miejskiej pełnił funkcję kamlarza (1384, 1391). Jako rajca a następnie burmistrz reprezentował miasto na zjazdach hanzeatyckich (1398, 1404, 1415, 1416). Urząd burmistrza Starego Miasta Elbląga sprawował w latach 1393-1416. Zmarł w 1416 roku.

Kolejny wpływowy elbląski średniowieczny ród Volmenstein miał w latach 1325-1431 siedmiu przedstawicieli w radzie Starego Miasta Elbląga. Dwóch z nich : Antoniusz i Johannes pełnił urząd burmistrzowski. O Antoniuszu wiemy jedynie, że w latach 1325-1335 zasiadał w radzie miejskiej oraz, że w 1336 roku wybrany został burmistrzem. Godności burmistrza dostąpił również jego syn Johannes. Nie znamy daty jego narodzin.

Herworden (ród) – to stary ród elbląski. Przedstawiciele tej rodziny przez długi okres bo w latach 1359-1421 zasiadali w radzie Starego Miasta Elbląga. Dwóch z nich: Johannes i Lifard II osiągnął najwyższą, godność miejską – urząd burmistrzowski. Johannes von Hervorden rajcą został w 1373 roku i funkcję tę pełnił do 1383 r., kiedy wybrany został burmistrzem. Jako rajca reprezentował Stare Miasto Elbląg w 1379 r. na zjeździe pruskim. W 1385, a następnie 1394 r. – już jako burmistrz brał udział w zjazdach Hanzy. Był również dowódcą oddziału elbląskiego wyprawy w 1390 r...

Urodził się około 1340 roku. Ojciec jego Heinrich w latach 1353-1371 był rajcą Starego Miasta Elbląga, junior w 1375 r. wszedł w skład rady miejskiej. Jako rajca pełnił ważne urzędy miejskie : w latach 1376 i 1382 szafarza bangijskiego. Jego zadaniem było pobieranie cła palowego, dbanie o stan cieśniny prowadzącej z Zalewu Wiślanego na otwarte morze oraz utrzymanie urządzeń portowych w Bałdze. W 1378 r. pełnił urząd kamlarza zewnętrznego, a w 1381 r. kompana kamlarza Kamlarii Wewnętrznej.

Balk (Balke) Hermann † Würzburg? 1239 B. wywodził się prawdopodobnie z dolnosaksońskiego rodu. 21. 9. 1223 pojawia się po raz pierwszy w dokumentach, wymieniany jako świadek.

Urodził się 25.10.1700 r. w Elblągu, ojciec jego – George Rogge był kupcem, członkiem elbląskiego cechu browarników oraz członkiem III ordynku. Samuel uczęszczał do Gimnazjum Elbląskiego, które ukończył w 1720 r. Tego samego roku podjął studia na uniwersytecie w Królewcu. Po roku wrócił do rodzinnego miasta (05.04.1721 r.), by po kilku dniach udać się do Halle, gdzie kontynuował studia prawnicze. Przez Lubekę, drogą morską, w lipcu 1724 r. wrócił do Elbląga. Tu w 1727 r. objął urząd notariusza w kancelarii Nowego Miasta. W 1730 r. ożenił się z Anną Dorotą – córką burmistrza Bartłomieja Meienreisa. Miał troje dzieci (synów) z których jeden zmarł w dzieciństwie...