Słownik biograficzny

Łapiński, Józef (1919–2004) – artysta plastyk, malarz Autor: Wiesława Rynkiewicz-Domino

ózef Łapiński, syn Leonarda i Urszuli z d. Trau, ur. 6 stycznia 1919 r. w miejscowości Derwaniszki na Łotwie. Podczas wojny został aresztowany za działalność konspiracyjną i 9 grudnia 1941 r. osadzony w więzieniu w Daugawpils, następnie wiosną 1942 r. przeniesiony do obozu koncentracyjnego w Salaspils k. Rygi. W grudniu 1943 r. z grupą więźniów aresztowanych za działalność w ruchu oporu ponownie przeniesiony do obozu koncentracyjnego Stutthof, gdzie został zarejestrowany jako więzień nr 27508. W obozie Józef Łapiński pracował w komandzie malarzy obozowych.

Łaparewicz, Jan Stanisław (1899–1960) – wiceprezes Sądu Okręgowego w Elblągu w okresie 11.03.1946 – 31.12.1950 r. Autor: Krzysztof Kwasucki

Jan Stanisław Łaparewicz (syn Adama i Jadwigi) urodził się 31 października1899 roku w Krasnymstawie. W roku 1918 ukończył Gimnazjum Polskie w Odessie. Służbę wojskową odbywał od 10 stycznia1919 roku do 2 marca 1921 roku, po czym został przeniesiony do rezerwy w stopniu kaprala. Z dniem 1 września 1931 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy 23 p.p. W roku 1924, po ukończeniu Wydziału Prawnego Uniwersytetu Warszawskiego, wstąpił do służby sądowej. W dniu 2 lutego 1925 roku został mianowany aplikantem sądowym w okręgu Sądu Apelacyjnego w Lublinie.

Lassota, Józef (1901–1983) – historyk, bibliotekarz Autor: prof. dr hab. Andrzej Groth

Ur. 12. III. 1901 r. w Zakopanem, syn Franciszka i Stanisławy z d. Gratkowska. Ojciec jego był pracownikiem kolejowym. W 1920 r. ukończył Prywatne Gimnazjum w Zakopanem, a następnie w latach 1920–1926 studiował historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1927 r. otrzymał dyplom nauczyciel szkół średnich. W czasie studiów pracował jako bibliotekarz-praktykant w Bibliotece im. Ossolińskich we Lwowie oraz w Bibliotece im. Baworowskich we Lwowie, a następnie – już po odbyciu studiów – jako nauczyciel szkoły średniej w Tarnopolu i w administracji szkolnej w Kowlu.

Pilecki, Giedymin (1903–1967) – duchowny katolicki Autor: ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki

Ur. 14 II 1903 r. w Brodziszczach, pow. Wołożyn, diec. wileńska, w rodzinie Ludwika i Marii z Pileckich. Kształcił się w prywatnej tajnej szkole, gimnazjum realnym w Oszmianie i gimnazjum przy Seminarium Duchownym w Wilnie, gdzie w 1923 r. uzyskał maturę. W l. 1923–1929 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym i na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Był prezesem studenckiego koła teologów. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 V 1929 r. w Wilnie z rąk abpa Romualda Jałbrzykowskiego.

Pracz-Praczyński, Hilary Bolesław (1900–1970) – duchowny katolicki, franciszkanin Autor: ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki

r. 8 VII 1900 r. w Trzebieniu, w diec. sandomierskiej, w rodzinie Jana koniuszego w stadninie Zamoyskich i Marii z d. Paciorek. Kształcił się w Trzebieniu, a następnie w Gimnazjum Rocha Kowalskiego w Warszawie. Przygotowanie do kapłaństwa rozpoczął w Sandomierzu. 4 X 1919 r. wstąpił do Zakonu Ojców Franciszkanów we Lwowie, a po roku został przeniesiony do Krakowa. Śluby wieczyste złożył w 1926 r. w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał 11 III 1928 r. we Lwowie z rąk abpa Bolesława Twardowskiego.

Stolarowicz, Ryszard Stanisław (1950–2014) – elbląski działacz NSZZ „Solidarność” Autor: Tadeusz Chmielewski

Urodził się 6 listopada 1950 roku w Elblągu, zmarł 25 lutego 2014 roku w Elblągu. W roku 1969 ukończył Technikum Mechaniczne w Elblągu. Absolwentem Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, na Wydziale Administracyjnym został w roku 1997. Pochodził z rodziny robotniczej, w latach 1967–1968 był członkiem Związku Młodzieży Wiejskiej, a w latach 1970–1972 Koła Młodzieży Wojskowej. W latach 1969–1991 pracował w Zakładach Mechanicznych Zamech im. gen. Karola Świerczewskiego w Elblągu jako formierz, następnie suwnicowy i mistrz. Był uczestnikiem strajku, który został zorganizowany w Zakładzie Mechanicznym Zamech dnia 17 czerwca 1976 roku, a także wielu kolejnych, jakie się tam odbyły.

Wilczewski, Stanisław (1922–1977) – lekarz chirurg Autor: Bolesław Szatrański

Urodził się 16 czerwca 1922 roku w Sieruciowcach w powiecie sokólskim jako syn Aleksandra i Michaliny (z domu Żuk). Maturę uzyskał w 1939 roku w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Grodnie. Jako ochotnik brał czynny udział w kampanii wrześniowej (był wówczas uczniem gimnazjum). Brał też udział w obronie Grodna przed wkraczająca Armią Czerwoną. W lipcu 1941 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej i aktywnie działał (pod pseudonimem „Czarny”) w młodzieżowej grupie dywersyjno-sabotażowej podlegającej komendantowi Grodna. Wyróżniając się pośród innych odwagą, należał do sekcji likwidacji konfidentów gestapo.

Żak, Tadeusz (1912–1985) – lekarz dermatolog Autor: Bolesław Szatrański

Urodził się 19 kwietnia 1912 roku w miejscowości Strzemieszyce Wielkie, w powiecie będzińskim jako syn Jana i Feliksy (z domu Szczepańska). Do Gimnazjum uczęszczał w Dąbrowie Górniczej, gdzie uzyskał maturę w 1930 roku. Studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dyplom lekarza uzyskał w 1937 roku na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od roku 1936 do września roku 1939 był asystentem w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przeszkolenie wojskowe odbył w roku 1938 w Szkole Podchorążych Sanitarnych Rezerwy w Warszawie oraz w 8. Szpitalu Okręgowym w Toruniu. Po zmobilizowaniu w sierpniu 1939 roku, objął stanowisko lekarza batalionu O.N. w Żninie.

Żynel, Apoloniusz (1914–1987) – duchowny katolicki, franciszkanin Autor: ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki

Ur. 10 VIII 1914 r. w miejscowości Wysokie koło Białegostoku, w rodzinie Juliana i Franciszki Siedleckiej. Szkołę powszechną ukończył w Szkindzierzu. W 1927 r. wstąpił w Niepokalanowie do franciszkańskiego Małego Seminarium Misyjnego. 6 IX 1933 r. przyjęty do nowicjatu w Niepokalanowie. 7 IX 1934 r. złożył pierwsze śluby zakonne w Niepokalanowie. 8 XII 1937 r. jako student teologii w Krakowie złożył śluby wieczyste. 23 III 1940 r. w Krakowie otrzymał święcenia kapłańskie z rąk abpa Adama Sapiechy.

Kwiatkowski, Witold Jan (1886–?) – sędzia Sądu Okręgowego w Elblągu w okresie 7.08.1945 – 5.04.1950 r. Autor: Krzysztof Kwasucki

Witold Jan Kwiatkowski (syn Jana i Marii z Chądzyńskich) urodził się w Jarosławiu 15 czerwca1886 roku. Do szkoły średniej uczęszczał w Sanoku. W dniu 24 maja 1905 roku zdał z odznaczeniem egzamin maturalny. Studia prawnicze ukończył 29 kwietnia 1914 roku na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu we Lwowie. Sędziowską służbę przygotowawczą rozpoczął 6 lipca 1914 roku, składając przyrzeczenie służbowe wobec radcy dworu jako Prezydenta c.k. Sądu Obwodowego w Tarnopolu, Włodzimierza Kozickiego. Egzamin sędziowski zdał z wynikiem bardzo dobrym 10 lipca 1920 roku. Postanowieniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 1920 roku został mianowany sędzią zapasowym w okręgu Sądu Apelacyjnego we Lwowie i przydzielony do Sądu Okręgowego we Lwowie.

Imbierowicz, Edward (1919–?) – prezydent Elbląga 24 IX 1949 –3 VI 1950 Autor: prof. dr hab. Andrzej Groth

Urodził się 11 IX 1919 r. w Klecku w powiecie gnieźnieńskim. Ojciec jego – Walenty Imbierowicz – prowadził własny warsztat stolarski. W 1928 r. wraz z rodziną przeniósł się do Gdyni. Po ukończeniu szkoły podstawowej Edward Imbierowicz uczęszczał do prywatnego Męskiego Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Średniej w Gdyni. W 1937 r. otrzymał świadectwo dojrzałości, a następnie podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Wybuch wojny w 1939 r. zastał go we Lwowie.

Hipsz, Wacław (1903–1992) – duchowny katolicki Autor: ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki

Ur. 27 IX 1903 r. w Warszawie w rodzinie Stanisława i Zofii z d. Mazurkiewicz. Szkołę powszechną ukończył w Warszawie. W Moskwie, gdzie przeniesiono ojca, ukończył Gimnazjum Domu Polskiego. W 1919 r. powrócił do Polski. W 1921 r. wstąpił do Metropolitarnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Po zakończeniu studiów filozoficznych kontynuował kształcenie w Seminarium Duchownym w Łucku na Wołyniu. Święcenia kapłańskie otrzymał 4 VII 1926 r. w Łucku z rąk bpa Adolfa Szelążka.

Hermann, Paweł (1910–1998) – duchowny katolicki Autor: ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki

Ur. 30 VIII 1910 r. w Gilgetal (obecnie obwód kliningradzki w Rosji). Ojciec był rolnikiem. Do kapłaństwa przygotowywał się w Seminarium Duchownym w Braniewie. Święcenia kapłańskie otrzymał 7 III 1937 r. we Fromborku z rąk bpa Maksymiliana Kallera. Po święceniach wikariusz, a od 10 X 1938 r. administrator w Tylży. Od 2 XI 1938 r. kuratus w Schillfelde w dekanacie tylżyckim. Śledzony i przesłuchiwany przez gestapo z powodu głoszonych kazań. 10 X 1944 r. ewakuowany do Elbląga.

Giedroyć, Kazimierz (1908–2002) – prokurator Sądu Okręgowego w Elblągu w okresie 18.06.1945 – 20.09.1945 r. Autor: Krzysztof Kwasucki

W długim życiu i bogatej karierze zawodowej prokuratora Kazimierza Giedroycia, okres elbląski mógłby zostać uznany jedynie za niewiele znaczący epizod (trwał tylko pół roku). Taki osąd byłby jednak nietrafny, z uwagi na to, że realizacja zadania powierzonego mu przez Ministra Sprawiedliwości (pismem z dnia 18 czerwca 1945 roku), jakim było kierownictwo i organizacja Prokuratury Sądu Okręgowego w Elblągu, nastąpiła w wyjątkowo trudnych naówczas warunkach. Spisana przez Kazimierza Giedroycia w 1980 roku relacja pt. „Strzępy moich wspomnień z Elbląga”, pozwala poznać motywy, dla których zrezygnował z pracy w Prokuraturze Sądu Okręgowego w Radomiu, a także wiedzionego tam spokojnie życia oraz przyjemnego mieszkania.

Gdulewicz, Zygmunt Grzegorz (1906–1960) – sędzia, pierwszy kierownik Sądu Grodzkiego w Elblągu w okresie 16.06.1945 – 8.11.1945 r. Autor: Krzysztof Kwasucki

Pracę w wymiarze sprawiedliwości rozpoczął w marcu 1931 roku jako aplikant sądowy w okręgu Sądu Okręgowego w Łucku. Po złożeniu w kwietniu 1933 roku egzaminu sędziowskiego, został w maju 1933 roku mianowany asesorem sądowym i skierowano go do pracy w Prokuraturze Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Dnia 16 listopada 1935 roku został mianowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej sędzią Sądu Grodzkiego w Łanowcach. Od 9 lutego 1938 roku po przeniesieniu na własną prośbę, pracował na stanowisku sędziego Sądu Grodzkiego w Radziwiłłowie, gdzie zastała go wojna. Do służby sądowej powrócił w czerwcu 1945 roku, po tym, jak Minister Sprawiedliwości dekretem z dnia 16 czerwca1945 roku zlecił mu organizację i czasowe kierownictwo Sądu Grodzkiego w Elblągu.

Gburzyński, Józef (1949–2018) – prezydent Elbląga w latach 1990–1994 Autor: Tadeusz Chmielewski

Urodził się 19 marca 1949 roku w Napiwodzie koło Nidzicy, zmarł 15 lutego 2018 roku w Elblągu. Pochodził z rodziny robotniczej, imię ojca: Jan, imię matki: Helena. W roku 1971 ukończył Technikum Mechaniczne w Elblągu. W latach 1968–1971 pracował jako monter w Gdańskim Przedsiębiorstwie Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Przemysłowych Mostostal, w latach 1971–1974 był brygadzistą w Przedsiębiorstwie Remontowo-Montażowym Przemysłu Okrętowego Budimor w Gdańsku, w latach 1974–1982 brygadzistą w Zakładach Mechanicznych „Zamach” im. gen. Karola Świerczewskiego w Elblągu. W okresie 16-19 grudnia 1970 roku był uczestnikiem strajku w Zamechu, przemarszu i wiecu pod budynkiem Komitetu Powiatowego PZPR.

Franczak, Stanisław (1948–1993) – polonista, teatrolog, kierownik literacki Teatru Dramatycznego w Elblągu Autor: dr Paweł Płoski

Ur. 14 stycznia 1948 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Był synem Antoniego i Heleny z domu Stańczykowskiej. Żonaty z Barbarą Popecką. Absolwent polonistyki na Wydziale Filologii Polskiej i Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego (dyplom uzyskał 28 czerwca 1971 r.). Od 1971 pracował w Szczecinie, był instruktorem ds. wydawniczych w Szczecińskim Towarzystwie Naukowym (1 września 1971 – 31 sierpnia 1973). Publikował recenzje teatralne w miesięczniku „Spojrzenia” i „Głosie Szczecińskim”. Od 1972 pracował w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie – najpierw jako konsultant programowy (1972/1973 – 1973/74), sekretarz literacki (1974/75), przez część sezonu 1975/76 – kierownik literacki. Był współtwórcą akcji upowszechniania teatru pod hasłem „Młodzi Miłośnikami Melpomeny”, organizowanego wspólnie z „Głosem Szczecińskim”.

Blum, Jürgen (Kwiatkowski Gerard) (1930–2015) – artysta plastyk, teoretyk sztuki, twórca Galerii EL w Elblągu oraz Muzeum Modern Art w Hünfeld (Niemcy), animator kultury, Honorowy Obywatel Elbląga Autor: Wiesława Rynkiewicz-Domino

Jürgen Blum urodził się 22 października 1930 r. w miejscowości Faulen (pol. Ulanowo) na terenie byłych Prus Wschodnich. Po wojnie osiadł z braćmi w Elblągu jako autochton (rodzice wyjechali do Niemiec) i zmienił nazwisko na Gerard Kwiatkowski. W połowie lat 50. XX wieku zatrudniony w Elbląskich Zakładach Mechanicznych ZAMECH jako plastyk dekorator. Nie odbył studiów plastycznych, odebrał jedynie lekcje rysunku i malarstwa w Ognisku Plastycznym prowadzonym przez Zdzisława Jakubowskiego w l. 1953–1958.

Biskup, Marian (1922–2012) – historyk badacz dziejów średniowiecznych i nowożytnych oraz zakonu krzyżackiego Autor: prof. dr hab. Andrzej Groth

Ur. 19. XII. 1922 r. w Inowrocławiu, w rodzinie rzemieślniczej jako syn Zofii z d. Sobeckiej i Mieczysława. W Inowrocławiu spędził dzieciństwo i lata młodzieńcze. Tutaj w 1939 r. w Liceum Humanistycznym im. Jana Kasprowicza zdał tzw. małą maturę. Studia historyczne rozpoczął jesienią 1945 r. na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, początkowo jako wolny słuchacz, a po zdaniu matury w lutym 1946 r. został pełnoprawnym studentem. W czerwcu 1949 r. obronił pracę magisterską, a w październiku 1950 r. uzyskał stopień naukowy doktora na podstawie rozprawy „Stosunek Gdańska do Kazimierza Jagiellończyka w okresie wojny trzynastoletniej 1454–1466” opracowanej pod kierunkiem prof. Karola Górskiego.

Baum, Szczepan Karol (1931–2014) – architekt, urbanista Autor: dr Jerzy Domino

Architekt, urbanista, wykładowca akademicki, profesor na Politechnice Gdańskiej, autor projektów pomników, uważany za jednego z najważniejszych architektów na Wybrzeżu, o istotnym wpływie na krajobraz współczesnego budownictwa w regionie Pomorza i całej Polsce, autorytet naukowy i artystyczny o wymiarze europejskim, projektant obiektów sakralnych, biurowców, budynków użyteczności publicznej, mieszkalnych – indywidualnych, rezydencjalnych, wielorodzinnych i osiedli, stosował szeroką gamę modernistycznych i postmodernistycznych środków stylistycznych, od oszczędnych, surowych, prostych zestawień brył po asymetryczne przełamania i futurystyczne zestawienia; wywarł silny wpływ na rewitalizację i odbudowę zespołów historycznych w północnej części Polski.