Stary Testament

Stary Testament, Stare Przymierze, chrześcijańskie określenie pism, obejmujących Biblię Hebrajską, czyli tzw. księgi protokanoniczne, oraz księgi dodatkowe - deuterokanoniczne. Nazwa Stary Testament wywodzi się od św. Pawła z Tarsu, który określił tak objawienie Boże przed Chrystusem. Wraz z podziałem Biblii na S.T. i Nowy Testament, utrwaliła się ona od czasów Orygenesa. Stary Testament kształtował się około tysiąca lat - jego najstarszy fragment, Pieśń Debory z Księgi Sędziów, datowany jest na XII w. p.n.e., najmłodsze, np. Księga Daniela i pewne psalmy, pochodzą z II w. p.n.e. Niektóre księgi, m.in. Mądrość Syracha, część pism prorockich, są jednorazowym dokonaniem konkretnej osoby, in. zaś, jak Pięcioksiąg Mojżeszowy i psałterz, powstawały w ciągu wielu stuleci. Przeważającą część Starego Testamentu napisano w języku hebrajskim, nieliczne partie po aramejsku i grecku. Obecny układ Biblii Hebrajskiej jest dziełem uczonych żydowskich działających około 90-100 w Jamni. Obejmuje 24 księgi (lub 39, jeśli części pewnych z nich policzy się jako teksty oddzielne) ujęte w 3 grupy: 1) Tora, tj. Prawo - czyli Pięcioksiąg Mojżeszowy. 2) Newiim, tj. Prorocy - czyli księgi: Jozuego, Sędziów, Samuela, Królów, oraz pisma Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela (prorocy więksi) i tzw. Księga Dwunastu (Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza - prorocy mniejsi). 3) Ketuwim, tj. Pisma - czyli Psalmy, Pieśń nad Pieśniami, Lamentacje oraz księgi: Przysłów, Hioba, Rut, Koheleta, Estery, Daniela, Ezdrasza-Nehemiasza i Kronik. Od pierwszych liter nazw tych 3 grup kanon judaistyczny określa się skrótem TaNaCh (w języku hebrajskim literę kaf - k, czyta się po samogłosce jako ch). Chrześcijanie, wzorem Septuaginty, zwiększyli liczbę ksiąg do 46 dzieląc pewne z nich na dwoje (podział ten przejęły współczesne wydania Biblii Hebrajskiej) i dodając 7 spośród tych, które znajdowały się w greckim przekładzie, ale zostały odrzucone przez judaizm - były to, nazwane później deuterokanonicznymi, księgi: Tobiasza, Judyty, Barucha, Mądrości, obie Machabejskie i Mądrość Syracha. Ponadto jako oddzielne potraktowano każde z pism 12 proroków mniejszych. Całość podzielono na zbiory ksiąg historycznych, dydaktycznych i prorockich. Na ten ostatni zbiór złożyły się pisma proroków większych i mniejszych uzupełnione o księgi Daniela (rozszerzoną) i Barucha oraz Lamentacje. Przedostatni zbiór obejmował księgi: Hioba, Przysłów, Koheleta oraz Psalmy, Pieśń nad Pieśniami i Mądrość Syracha. Pozostałe pisma weszły do zbioru ksiąg historycznych. Kanon Starego Testamentu w takiej postaci uznał ostatecznie za obowiązujący w Kościele katolickim sobór trydencki 1546, potwierdzając równocześnie uchwałę soboru florenckiego z 1441, stanowiącą, że Stary Testament (wraz z Nowym Testamentem) powstawał pod natchnieniem Ducha Św. i że jego faktycznym autorem jest Bóg - stanowisko takie utrzymano do dziś, przy czym sobór watykański II zaakcentował rolę człowieka jako współtwórcy Pisma Św. Protestanci odrzucili księgi deuterokanoniczne, choć M. Luter dołączył je do swego przekładu Biblii. Kościół prawosławny do XVII w. miał kanon podobny do katolickiego, później, pod wpływem nauki protestanckiej, część teologów (zwłaszcza z Cerkwi rosyjskiej) zaczęła kwestionować kanoniczność ksiąg spoza Biblii Hebrajskiej. Inne kościoły chrześcijańskie (syryjski, koptyjski, etiopski, ormiański) przyjmując kanon katolicki uzupełniały go często o apokryfy (np. kolejne księgi Machabejskie i Ezdrasza, Księga Henocha, Jubileusze). Podziału ksiąg Starego Testamentu na wiersze dokonali, opierając się na tradycji, masoreci (do IX w. n.e.), ich dziełem jest również wokalizacja tekstu hebrajskiego, tj. opatrzenie liter znakami samogłoskowymi - tzw. tekst masorecki zastąpił wszystkie wcześniejsze wersje Biblii Hebrajskiej. Głównym tematem Starego Testamentu są pradzieje i dzieje Izraela jako ludu wybranego przez Boga, ukazane w formie kronikarskiej bądź poprzez proroctwa - dopełniają je przepisy prawno-religijne oraz refleksja teologiczno-moralna i filozoficzna. Dla chrześcijan Stary Testament stanowi wstępną część historii zbawienia, zapowiadającą i przygotowującą przyjście Jezusa Chrystusa. Pod względem literackim Stary Testament jest tworem złożonym - obejmuje poezję i prozę: mowy, kazania, modlitwy, dokumenty, listy, przepisy rytualne, przede wszystkim zaś opowiadania historyczne i legendarno-mityczne. Stanowi nie tylko jeden z największych pomników literatury światowej, ale też ważne źródło poznania dziejów starożytnych. Był tłumaczony na wszystkie ważniejsze języki świata - do najstarszych przekładów należą: grecka Septuaginta, syryjska Peszitta i łacińska Wulgata. http://pl.wikipedia.org/wiki/Stary_Testament