Rękopis (manuskrypt) - zapisany odręcznie tekst, w odróżnieniu od powielanego mechanicznie. Termin stosowany zwykle w odniesieniu do zabytkowych książek lub dokumentów pochodzących z okresu przed upowszechnieniem się druku. W takim rozumieniu każdy rękopis jest dziełem niepowtarzalnym o indywidualnych cechach.
Najdawniejsze rękopisy to:
W węższym znaczeniu rękopis to każdy tekst zapisywany ręcznie za pomocą np. ołówka, atramentu, tuszu.
W średniowieczu powielaniem rękopisów zajmowali się przede wszystkim mnisi. Ruch ten zapoczątkował w VI wieku rzymski polityk, historyk i filozof Kasjodor fundując klasztor w Vivarium.
Ważne rękopisy średniowieczne i nowożytne, przede wszystkim cenne księgi i dokumenty, często zdobiono iluminacjami. Najstarsze europejskie rękopisy iluminowane pochodzą z VIII w., w Polsce z XI w. Przykłady polskich zabytków tego typu to m.in. Ewangeliarz gnieźnieński, Złoty kodeks pułtuski (Ewangeliarz płocki), Sakramentarz tyniecki, Kazania świętokrzyskie