Podstawowe jednostki organizacyjne wolnomularstwa - ruchu parareligijnego i etycznego, działającego od początku XVIII, którego założeniami był rozwój duchowy, doskonalenie ludzkości, szerzenie egalitaryzmu, braterstwa etc. Na czele każdej loży stał obieralny mistrz. Cechami charakterystycznymi ruchu była tajemniczość (m. in. kolejne stopnie wtajemniczenia, przysięgi, formuły) oraz bogata symbolika (atrybuty nawiązujące do średniowiecznych cechów murarskich - kielnie, młotki, rękawice).
Loże wolnomularskie działały także w Elblągu, najważniejsze z nich to Loge Constantia zur gekrönten Eintracht, Loge zum Preußischen Adler, Loge Hoffnung, Loge Eugenia zum gekrönten Löwen, Loge Wilhelm zur ostpreußischen Treue, Loge Memphis, Loge Victoria, Loge Immanuel, Loge zu drei Toren des Tempels. Do elbląskich wolnomularzy należały często osoby piastujące wysokie stanowiska w mieście i należące do śmietanki towarzyskiej. Wolnomularzami byli m. in. elbląski dyrektor banku Georg Danielewski, dyrektor poczty - Albert Boldt czy Adolf Dehler - redaktor naczelny "Elbinger Zeitung", a także profesor Rober Dorr, będący członkiem Loge Constantia zur gekrönten Einracht, której kronikę opracował, sprawując funkcję mówcy tejże loży oraz dyrygent i organista Alfred Rahlwes. Wywodzącą sie od loży nazwę nosiła też jedna z elbląskich ulic - Logenstraße (dzisiejsza Pestalozziego). Działalność wolnomularska została radykalnie ukrócona przez nazistów.