inkunabuł

Inkunabuł (z łac. incunabula, powijaki, kołyska) – umowne określenie pierwszych druków, a także pierwocin innych technik graficznych. Za początek powstawania inkunabułów przyjęto datę ukazania się pierwszego inkunabułu: Biblii 42-wierszowej wydanej przez Johannesa Gutenberga w roku 1455. W wielu krajach przyjęto zasadę, że przełom XV i XVI w., ściślej mówiąc dzień 31 grudnia 1500 r., stanowi umowną granicę pomiędzy inkunabułami a  innymi starymi drukami. Jednak nie we wszystkich krajach wybrano taką cezurę. Tam gdzie sztuka drukarska dotarła późno, w ostatnich dziesiątkach XV w., np. na Skandynawii, tam rodziły się tendencje do przesunięcia daty inkunabułu na rok 1525 lub, jak w Czechach na rok 1526. Pierwszym inkunabułem wydrukowanym czcionką cyrylicką jest "Triod Cwietnaja", wydana w Polsce prawdopodobnie w roku 1488. Cechy inkunabułu Inkunabuły formą przypominają rękopis. Brak karty tytułowej, wszystkie dane o autorze, drukarzu, miejscu i roku wydania umieszczone są często na końcu dzieła w kolofonie. Kompozycja strony wczesnych inkunabułów przypomina układ rękopisów. Biblie, dzieła liturgiczne i prawnicze mają układ dwuszpaltowy, a dzieła o treści świeckiej jednoszpaltowy. W dziedzinie ilustracji: malarstwo miniaturowe, marginalne floratury, kolorowany drzeworyt, inicjały uncjalne.