Brecht, Bertolt

Ur. 10.II.1898 w Augsburgu, zm. 14.VIII.1956 w Berlinie Wsch., niem. dramatopisarz, poeta, prozaik, eseista. W czasie pierwszej wojny światowej pracował jako sanitariusz w szpitalu polowym, doświadczenia tamtego okresu „wyleczyły” go z patriotyzmu, idealizmu i wiary w autorytety. Żywił natomiast sympatie do socjalistycznej lewicy. W 1917 r. zamieszkał w Monachium, w 1924 przeniósł się do Berlina. Miasto jako takie– „asfaltowa dżungla” również przysporzyło mu rozczarowań. Zafascynowany marksistowską teorią społ., związał się pod koniec lat 20. z ruchem komunistycznym. 1933 udał się na emigrację. Do 1939 r. przebywał w Danii, następnie poprzez Szwecje, Finlandię i Związek Radziecki przybył do USA, gdzie mieszkał do 1947 r. W 1948 r. osiedlił się we wsch. części Niemiec. Atakowany przez partyjnych ortodoksów za odstępstwa od kanonów socrealistycznej estetyki, założony przez siebie 1949 w Berlinie Wsch. Berliner Ensemble (w którym reżyserował głównie własne sztuki) uczynił promieniującym na całą Europę ośrodkiem myśli teatralnej Brecht wielokrotnie wiązał się z różnymi kobietami i miał kilkoro dzieci. W 1919 pierwszego syna urodziła mu Paula Banholzer. Wkrótce potem rozstali się, a w 1922 r. Brecht ożenił się ze starszą o 5 lat austriacką śpiewaczką operową Marianne Zoff, która w tym samym roku urodziła mu córkę. Niedługo po jej narodzinach poznał w Berlinie aktorkę Helene Weigel, która w 1924 urodziła ich wspólnego syna. W 1927 r, rozwiódł się z żoną i dwa lata później ożenił z Helene. Miał z nią jeszcze jedno dziecko (córkę), ale nigdy nie był jej wierny. Najwcześniejsze dzieła Brechta to sztuki Baal (1922) i Rozkwit i upadek miasta Mahagonny (1929). Baal miał swoją prapremierę w Lipsku 1923 r., jednak ta ekspresyjna, anarchistyczna sztuka a o młodym, niezwykle utalentowanym pisarsko i muzycznie człowieku, który w swoim egomaniacko-narcystycznym obłędzie odrzuca wszelkie ograniczenia i wyniszcza siebie i otoczenie, wywołała zgorszenie i została zdjęta z afisza mocą decyzji lipskiego burmistrza. Podobnie i inne wczesne dramaty i poezje Brechta traktują o cielesności, głodzie, pragnieniu, instynkcie agresji, niweczącym wszelkie boskie i ludzie przykazania. Bohaterowie Brechta to poeci i gangsterzy, mieszczanki i prostytutki, alfonsi, awanturnicy i łowcy przygód. Ważną cechą twórczości Brechta był słynny V-Effekt (Verfremdungseffekt), polegający na nasyceniu z pozoru zwykłych i codziennych zjawisk innością i obcością, tak aby teatr uprzytamniał widzowi fikcyjny charakter sztuki i, zamiast wzruszać, skłaniał go do myślenia i do ingerencji w niesprawiedliwe stosunki społ. W Berlinie Brecht stworzył wraz z kompozytorem Kurtem Weilem Operę za trzy grosze – wspaniałą „śpiewogrę” z elementami jazzu, shimmy, fokstrota i tanga. Choć akcja rozgrywa się w wiktoriańskim Londynie, ostrze satyry wymierzone było w mieszczańsko-kapitalistyczne społeczeństwo doby niemieckiej Epoki Weimarskiej i władze pieniądza, której podporządkowane są tez miłość, moralność i sprawiedliwość. Opera... stała się jednym z największych sukcesów teatralnych XX wieku, co zresztą Brechta sfrustrowało, gdyż uznał, że widzowie nie zrozumieli jej sensu. Inne dzieła Bertolda Brechta to: Lot nad oceanem, Badeński moralitet o zgodzie, Ten, który mówi „tak” i ten, który mówi „nie”, Matka (oparta na motywach powieści Gorkiego), Święta Joanna szlachtuzów, Matka Courage i jej dzieci, Życie Galileusza, Dobry człowiek z Seczuanu. Bertolt Brecht zmarł na atak serca w wieku 58 lat.