Biblia

Biblia, Pismo Święte (z greckiego βιβλίον, biblion – zwój papirusu, księga, l.m. βιβλία, biblia – księgi) – zbiór ksiąg, spisanych pierwotnie po hebrajsku, aramejsku i grecku, uznawanych przez żydów i chrześcijan za natchnione przez Boga . Biblia i poszczególne jej części posiadają odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Chrześcijański kanon liczy w sumie 73 Księgi, (46 ksiąg Starego i 27 Nowego Testamentu). Na żydowską Biblię (Tanach) natomiast składają się trzy zasadnicze części: Tora, Nev’im i Ketuvim. Stary Testament zawiera historię ludu wybranego – Izraelitów, z którymi Bóg zawarł przymierze. Nowy Testament to natomiast Ewangelie oraz dzieje pierwotnego Kościoła, historia Jezusa i Apostołów. Biblia jest zbiorem utworów literackich, które powstawały przez bardzo długi czas. Pierwotna ich formę stanowiła tradycja, przeważnie ustna, częściowo tylko spisana. Później nastąpiły kolejne redakcje, a ostateczną formę przyjęły te utwory nieraz po wielowiekowym procesie ich tworzenia. Księgi Starego Testamentu powstały między XII a II w. p. n. e. w języku hebrajskim i aramejskim (zachowane w tłumaczeniu greckim – tzw. Septuaginta z III-II w. p.n.e, oraz księgi Nowego Testamentu, zapisane w języku greckim i aramejskim między poł. I a poł. II w. n.e. Łaciński przekład Biblii, tzw. Wulgata pochodzi z ok. 400 r. n.e. i jest przypisywany św. Hieronimowi; w 1546 sobór trydencki uznał przekład Hieronima za autentyczne tłumaczenie Biblii i za urzędowy tekst w kościele katolickim. W przeciwieństwie do kościołów prawosławnych, w których relatywnie wcześnie dokonywano przekładu Pisma Świętego na języki narodowe, na germańskich i celtyckich obszarach Europy stało się to z dużym opóźnieniem – dopiero w czwartym wieku biskup Wulfila przełożył Biblię na język gocki (była to jednak ariańska, nie katolicka wersja). Myśliciele reformatorscy docenili znaczenie narodowego przekładu dla rozprzestrzeniania się nowej idei. Biblie tłumaczyli juz prekursorzy reformacji – John Wycliff i Jan Hus, natomiast w latach 1522-1534 powstały przekłady Lutra i Zwinglego na język niemiecki (Biblioteka Elbląska posiada w swych zbiorach egzemplarze Biblii w tłumaczeniu Lutra z 16 wieku). Prace translatorskie wpływały we wszystkich krajach, w których dokonywano tłumaczeń na rozwój rodzimych języków. Biblia to nie tylko fundament wiary chrześcijańskiej i judaistycznej, natchniona księga chrześcijan i żydów, ale tez dzieło o wiele bardziej uniwersalne, zawierające humanistyczne przesłanie i ogólnoludzkie wskazówki moralne. Autorzy biblijni posługiwali się wieloma różnymi gatunkami literackimi. Część tradycyjnych gatunków literackich ma swoje pierwowzory właśnie w Biblii, np. psalm czy lamentacje. Biblia była też na przestrzeni wieków i nadal jest inspiracją dla artystów i twórców kultury. Z języka biblijnego wzięło się też wiele używanych do dziś przysłów i związków frazeologicznych, tzw. biblizmów, np. listek figowy, niewierny Tomasz, judaszowy pocałunek, istny goliat, umywać ręce, z pustego i Salomon nie naleje.

Na ilustracji drzeworyt z szesnastowiecznej Biblii luterańskiej w zbiorach Biblioteki Elbląskiej.