Wysoka majątek Hohendorf – zdjęcie mapy

Opis dokumentu

Obok zdjęcie przedstawiające fragment niemieckiej mapy z miejscowością Wysoka (majątek Hohendorf), obecnie to wieś sołecka znajdująca się w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki, położona w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej. W dokumentach po raz pierwszy określono usytuowanie przyszłej osady w zapisie lokacyjnym z 12 maja 1244 roku. W dokumencie wystawionym w Toruniu przez Mistrza Krajowego Zakonu Henryka von Weid, Dietrich von Brandeis, miał otrzymać 60 łanów na terenie nowej nienazwanej osady. Natomiast przywilej lokacyjny, wystawiony 6 stycznia 1321 roku przez Lutra von Braunschweig dla Mikołaja von Sevelt po raz pierwszy wymieniał nazwę wsi lokowanej na prawie chełmińskim. Na przestrzenie wieków majątek znajdował się w posiadaniu wielu rodów pruskich - von Kunheim, von Zehmen, von Lehwald, von Brederlow i von Below. W 1785 roku Wysoka stała się własnością hrabiego Emiliusa Magnusa von Doenhoff. To on przyczynił się do budowy pałacu (1803-1806) w tym majątku. Sprowadził także do Wysokiej przedstawicieli sekty religijnej – gichtelianów, nazwanych bezżeńcami, celebsami, członkowie sekty nazywani byli również braćmi anielskimi. Jej założycielem był Johann Georg Gichtel (1638–1710) - holenderski mistyk, z zawody adwokat. Skupiała ona nieżonatych mężczyzn uważających się za ziemskie wcielenia aniołów, potępiali oni małżeństwo jako źródło grzechu, prowadzili wspólnie gospodarstwo i posiadali wspólny majątek. Każdy kolejny przełożony sekty, wobec oficjalnych władz był prawnym reprezentatem wspólnego majątku. Tak też było z Aleksandrem Ewald von Below-Hohendorf (1801-1882), który był spadkobiercą Paula von Doenhoffa. Below-Hohendorf należał do czołowych polityków wschodniopruskich. Po śmierci Aleksandra von Belowa majątkiem ziemskim zarządzali kolektywnie kapitan Pirch i Edmund Poyda, a następnie Rudolf Menthal i Otto Michaelis (1882-1896). W latach 1896–1922 zarządcą majątku został Gustav Skirl, włączył się on aktywnie w proces odwadniania naddrużeńskich łąk, oraz przewodniczył pasłęckiej OSP. Ostatnim zarządcą majątku w latach 1922–1945 okazała się Zofia Thon - osoba ogólnie lubiana i szanowana przez pracowników. Ustawodawstwo hitlerowskie w roku 1933 rozwiązało wszystkie sekty, w tym także gichtelian. Hohendorf włączono do Fundacji Ericha Kocha, a w majątku przechowywano m.in. zrabowane dla Kocha łupy z obszarów wschodnich. W 1945 roku pałac został wysadzony w powietrze, ale Gichtelianom udało się pozostać w Wysokiej do końca II wojny światowej. Zarządzająca dotychczas majątkiem 90–letnia Zofia Thon, zmarła podczas ucieczki przed wojskami sowieckimi w styczniu 1945 roku. Oczywiście po wojnie majątek znacjonalizowano i zorganizowano w nim Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR), które funkcjonowało do roku 1990. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejęła ten teren po zmianach ustrojowych a obecnie należy on do osoby prywatnej. Katalog zabytków wymienia zarejestrowany zespół pałacowy i folwarczny z XVIII i XX wieku, piwnice pałacu będące pozostałością XIX wiecznego pałacu oraz zabudowa pofolwarczna tj. neogotyckie zabudowania gospodarcze, ekonomówka z wysmukłą latarenką i spichlerz z wieżą zegarową. Zarejestrowany został park ze stawami i urządzeniami wodnymi z końca XVIII wieku, cmentarz rodowy i altana. Do zabytków po innych rodach niemieckich opisanych w naszej kolekcji możecie dotrzeć po wpisaniu do Wortala Historycznego Biblioteki Elbląskiej haseł – „majątek”, „folwark”, „zdjęcie mapy”.