Wilhelm Meisters Lehrjahre. Ein Roman. Herausgegeben von Goethe. Vierter Band

Opis dokumentu

Wilhelm Meisters Lehrjahre; pol. Lata nauki Wilhelma Meistra (Frankfurt, Lipsk, 1796) - czwarty tom (księga siódma i ósma) powieści rozwojowej, której autorem jest niemiecki poeta przełomu XVIII i XIX wieku, najwybitniejszy przedstawiciel literatury niemieckiej, a także jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk oraz wolnomularz Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). Był on, obok Friedricha Schillera (1759-1805), z którym łączyła go najbliższa przyjaźń czołowym przedstawicielem klasycyzmu weimarskiego oraz prekursorem romantyzmu. Był również myślicielem i uczonym, znawcą wielu dziedzin nauki oraz sztuki. Studia prawnicze ukończył w Lipsku i Strasburgu. W 1775 roku osiadł w Weimarze, w którym mieszkał do końca życia. Pełnił różne funkcje na dworze księcia sasko-weimarskiego, dochodząc do rangi prezydenta Izby Finansów. Od 1791 do 1817 kierował teatrem oraz wszystkimi instytucjami oświatowo-kulturalnymi księstwa. W 1786 roku wyjechał na dwa lata do Włoch, co wywarło duży wpływ na jego twórczość. Wilhelm Meisters Lehrjahre to klasyczna powieść edukacyjna (niem. Bildungsroman), w której autor przedstawia psychologiczne, moralne i społeczne kształtowanie się osobowości głównego bohatera, proces dojrzewania i kształtowania rozumu. Goethe pisząc powieść kierował się oświeceniowymi ideałami Diderota i Voltaire’a i głosił prawo wolnego obywatela do wszechstronnej edukacji. Lata nauki Wilhelma Meistra , to w opinii wielu, wzorzec całego gatunku bildungsroman. Ponadto jest to powieść, w której Goethe zawarł cały szereg osobistych przemyśleń na temat teatru, literatury i sztuki w ogóle. Tytułowy bohater, Wilhelm Meister to żyjąc w świecie nadmiernie rozbudzonej wyobraźni młody kupiec, który uważa, że jego powołaniem jest zostać aktorem dramatycznym, odkąd rodzice kupili mu teatrzyk kukiełkowy. Zatrudnia się w wędrownej trupie i odkrywa świat, miłość oraz kręgi towarzyskie. Jego zdaniem literatura i teatr mogą zmieniać społeczeństwo, ponieważ pozwalają zbliżyć do siebie rzeczywistość i ideał, dwa nierozdzielne bieguny. Stopniowo Wilhelm nabiera przekonania, że artysta sceniczny z trudnością stać się może artystą życiowym, że idealne na pozór formy życia wielkiego świata nie zawierają w sobie prawdy istotnej. Uznaje w końcu, że nadaremnie chciałoby się uniknąć ograniczeń, jakie stawia życie, że szczęście i godność ludzka nie polegają na zaprzeczeniu, ale na opanowaniu rzeczywistości świata realnego. Treści tych przekonań, kontynuuje Goethe w księdze szóstej zatytułowanej Zwierzenia pięknej duszy, które z historią Wilhelma nie mają ścisłego i bezpośredniego związku. W zwierzeniach tych poeta, wykorzystując osobiste wspomnienia, przedstawia obraz kobiety, która podobnie jak Wilhelm żyjąc w świecie nadmiernie rozbudzonej wyobraźni, „zatonęła” w samej sobie, oddała się pobożnemu marzycielstwu i religijnej fantastyce. W ostatnich dwóch księgach Lat nauki…Wilhelm dostrzega to, czego tak długo poszukiwał. Coraz wyraźniej zrywa ze swoim dotychczasowym usposobieniem, uznaje znaczenie i konieczność życia czynnego, skupienia swoich sił i zajęcia się życiem praktycznym, którym dawniej pogardzał. Ostatecznie znajduje zadowolenie wewnętrzne i harmonijne uspokojenie. Główne kręgi tematyczne Lat nauki… to teatr, religia i miłość. Powieść ukazała się po raz pierwszy w latach 1795-1796, okazując się sukcesem rynkowym. Składa się z ośmiu ksiąg. Pierwszy polski przekład Piotra Chmielowskiego (1848-1904) ukazał się w Warszawie w 1893 roku. Późniejszym dopełnieniem tej powieści są Lata wędrówki Wilhelma Meistra (niem.Wilhelm Meisters Wanderjahre).