Warhaffter Bericht von der vorgenommen Verbesserung in Kirchen und Schulen der Churfürstlichen Pfalz…

Opis dokumentu

Druk o charakterze polemiki religijnej prawdopodobnie autorstwa francuskiego teologa Daniela Tossanusa (Toussain, Toussaint) (1541-1602). Polemika odnosi się do skomplikowanych stosunków religijnych w Palatynacie pod koniec XVI w., gdzie o władzę i wpływy walczyły dwa stronnictwa: luteranie i tzw. reformowany odłam protestantyzmu, zbliżony do kalwinizmu. Szala przechylała się na korzyść jednej bądź drugiej strony w zależności odtego, kto aktualnie sprawował rządy. Fryderyk III (1559-1576) opowiedział się za wyznaniem reformowanym i wydał tak zwany „Katechizm heidelberski”, będący wykładnią doktryny protestantyzmu reformowanego. Syn Fryderyka Ludwik VI z kolei był luteraninem i – zgodnie z zasadą cuius regio, eius religio – dążył do reluteranizacji kraju. Po śmierci Ludwika rządy objął w imieniu małoletniego bratanka jego brat Jan Kazimierz, który – tak jak ojciec, a w przeciwieństwie do brata – był wyznania reformowanego i je preferował, choć będąc jedynie administratorem Palatynatu, miał po temu mniejsze możliwości. Rzeczony druk wydany został w 1594 w trakcie tzw. sporu administracyjnego, będącego zaostrzoną fazą konfliktu po śmierci Jana Kazimierza, gdy kuratelę nad małoletnim Fryderykiem IV przejął luterański książę Reichard von Pfalz-Simmern, który skonfliktował się z kalwińskim otoczeniem podopiecznego. Autor druku należy do frakcji reformowanej, a rzekomym celem mu przyświecającym jest obrona współwyznawców przed kalumniami, z których jedną z najcięższych było oskarżenie o powinowactwo z arianizmem. W tekście ozdobniki drukarskie: inicjały, winiety. Druk współoprawny (klocek introligatorski), sygn. Pol.6.II.1328-Pol.6.II.1361. Format bibliograficzny: 4. Superekslibris: Samuel Meienreis. Pieczątki: 1, 10, 11. Dawne sygnatury: M.5, U.5, Z IIII?. Inne znaki własnościowe: Samuel Meienreis Elbingensis Borussius Ao 1595 Altorf. Krawędzie przycięte - barwione; typ oprawy (materiał) - biały pergamin (oprawa z japem); okładziny - tektura; pęknięcie zwięzów między blokiem a oprawą, poluzowanie oprawy, uszkodzenie przegubów; niewielkie deformacje; średnie zabrudzenia; niewielkie zacieki / zaplamienia; wyklejki - niewielkie ubytki spowodowane przez owady. W 2010 r. druk poddano konserwacji zachowawczej w ramach projektu „Konserwacja zachowawcza druków XV-XVII w. Biblioteki Elbląskiej”.