Versuch über die Beschuldigungen welche dem Tempelherrenorden gemacht worden, und über dessen Geheimniß; Nebst einem Anhange über das Entstehen der Freymaurergesellschaft, von Friedrich Nicolai

Opis dokumentu

Versuch über die Beschuldigungen welche dem Tempelherrenorden gemacht worden, und über dessen Geheimniß; Nebst einem Anhange über das Entstehen der Freymaurergesellschaft (Berlin, Szczecin; 1782) - pierwsza część publikacji o templariuszach i początkach masonerii, w opracowaniu niemieckiego pisarza, historyka, wydawcy, wolnomularza i głównego przedstawiciela oświecenia berlińskiego Christopha Friedricha Nicolai (1733-1811). Nicolai był m.in. wydawcą „Bibliothek der schönen Wissenschaften und freyen Künste” (pol. "Biblioteka literatury pięknej i sztuk wyzwolonych"), która od 1759 roku ukazała się w dwunastu tomach oraz czasopisma „Allgemeine deutsche Bibliotek” (pol. "Powszechna biblioteka niemiecka"), które od 1765 roku do 1806 ukazało się 256 tomach. Zamieścił w nich setki recenzji i omówień tysięcy dzieł, które w tym okresie były publikowane. Był członkiem berlińskiej loży wolnomularskiej Zu den drei Weltkugeln i założycielem towarzystwa Berliner Mittwochsgesellschaft, jak również badaczem wolnomularstwa. W 1781 roku został członkiem nadzwyczajnym Bawarskiej Akademii Nauk w Monachium a w 1798 członkiem Pruskiej Akademii Nauk (obecnie Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk). Tytuł doctora honoris causa filozofii otrzymał w 1799 roku od uniwersytetu w Helmstedt. Niniejsza, erudycyjna rozprawa Christopha Friedricha Nicolai, poświęcona został analizie zarzutów stawianych zakonowi templariuszy i była odpowiedzią na rosnące w XVIII stuleciu zainteresowanie historią templariuszy, co pozostawało w związku z fascynacjami „oświeconych” dziejami i kulturą średniowiecza, a zwłaszcza z czasem wypraw krzyżowych. W traktacie, na podstawie doskonałej znajomości dostępnej ówcześnie literatury przedmiotu, Nicolai poddał krytyce zarzuty stawiane Zakonowi Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, popularnie zwanego templariuszami podczas słynnego procesu i po jego zakończeniu. Punkt po punkcie rozważał zarzuty stawiane templariuszom m.in. wyrzeczenie się Chrystusa i znieważanie krzyża; bałwochwalstwo (oddawanie czci magicznej głowie, kobiecie-lwu, diabłu lub Mahometowi wyobrażonemu pod postacią tajemniczego Baphometa itd.); zniewagę sakramentów (m.in. używanie podczas nabożeństw niekonsekrowanych hostii); absolucję udzielaną przez osoby świeckie, co pociągało za sobą łamanie prawa kanonicznego; pielęgnowanie „nienaturalnych" skłonności seksualnych (zaciekle zwalczany homoseksualizm); chciwość etc. Sytuował je w szerszym kontekście społeczno-kulturowym wskazując, że wiele z nich można by odnieść do innych zakonów i całego Kościoła katolickiego, do którego jako protestant miał stosunek krytyczny. Zwrócił też uwagę na Ziemię Świętą jako miejsce styku kultury chrześcijańskiej i islamskiej. Wskazywał na wzajemne przenikanie elementów tych kultur, a także na zbieżność pewnych nauk templariuszy z tajnymi naukami starożytnymi, rozwijanymi w środowisku islamu. Spowodowało to, zdaniem Nicolai, że z punktu widzenia ortodoksji katolickiej mogli oni być uważani przez niektórych za heretyków. Nicolai widział w templariuszach ważnego pośrednika między kulturą Wschodu i Zachodu, ale zdecydowanie odrzucał hipotezę templariuszowskiej genezy masonerii. Współczesną mu masonerię sprowadził do Towarzystwa Różokrzyżowego założonego około 1630 roku w Anglii przez Roberta Fludda (1574-1637), które pod wpływem wydarzeń politycznych ulegało stopniowej transformacji, rozwijając się w Niemczech, w III dekadzie XVII wieku jako Freimaurerei.