Ursach und anttwortt das jungkfrawe[n] kloster gotlich v[er]lassen muge[n]

Opis dokumentu

Rozprawa Marcina Lutra (1483-1546), w której wykłada on przyczyny, dla których powinno pozwolić się zakonnicom na opuszczenie klasztorów. Przyczyn powstania druku należy upatrywać w sytuacji z początku lat dwudziestych XV w., kiedy to na skutek szerzenia się idei protestantyzmu wiele mniszek i mnichów zbiegło z klasztorów. Sytuacja ta dotyczyła nawet bardziej kobiet, gdyż częściej umieszczane były w klasztorach wbrew swej woli, np. na skutek złej sytuacji materialnej rodziny. Jednymi z najgłośniejszych ucieczek były te podjęte na Wielkanoc 1523 r. przez dwanaście mniszek (w tym przyszłą żonę Lutra – Katarzynę von Bora (1499-1552) z klasztoru w Nimbschen oraz przez Florentynę von Oberweimar – późniejszą zwolenniczkę Lutra i autorkę pism reformacyjnych, w których m. in. opisała swoją niedolę w zakonie i dla której była to kolejna próba po nieudanej, zakończonej karą i pobytem w klasztornym więzieniu. W związku z tym, iż zbiegłe zakonnice z Nimbschen zostały w większości odrzucone przez swoje rodziny (do domów rodzinnych powróciły jedynie trzy z nich), a także były potępiane i oczerniane przez ogół społeczności, a wraz z nimi Luter, który udzielił im schronienia i pomocy w druku próbuje się usprawiedliwić, przyznając się do współudziału w zdarzeniu, stwierdzając zarazem, iż jest „błogosławionym porywaczem” oraz, że byłe mniszki znalazły posady u uczciwych ludzi lub też takich poślubiły. Wśród argumentów, jakie Luter podaje na rzecz słuszności opuszczania klasztorów przez zakonnice, są następujące: w klasztorach zakonnice nie zajmowały się tym, czym powinny, a mianowicie czytaniem i rozważaniem Słowa Bożego, ale wszelkimi innymi pracami i zadaniami, nie można nikogo przymuszać do służby Bogu, a tak było w wielu przypadkach, podstawowym zadaniem i powołaniem kobiety przewidzianym przez Boga jest małżeństwo i posiadanie dzieci. Na koniec autor apeluje do przyjaciół i dobroczyńców kobiet przetrzymywanych wbrew swej woli w klasztorach, by z Bożą pomocą udzielili im wsparcia w ucieczce, dodając jednocześnie, że te mniszki, które dobrowolnie zdecydowały się na wstąpienie do zakonu i potrafią dobrze wykorzystać swój pobyt w klasztorze, powinny w nim pozostać. Na końcu druku wymienione są z imienia i nazwiska kobiety, które zbiegły z klasztoru w Nimbschen i którym Luter udzielił pomocy, oprócz Katarzyny von Bora były to: Magdalena Staupitz, Elizabeth von Canitz, siostry Veronica i Margaretha Zeschau, Laneta von Golis, Ave Groß, Ave von Schönfeldt i jej siostra Margaretha von Schönfeldt. Druk dedykowany jest Leonardowi Koppe – kupcowi z Torgawy, który zorganizował ucieczkę zakonnic z Nimbschen. Karta tytułowa w ozdobnej alegorycznej ramce. Druk współoprawny (klocek introligatorski), sygn. Pol.6.II.1501- Pol.6.II.1530. Format bibliograficzny: 4. Pieczątki: 1, 3, 6, 10, 11. Dawne sygnatury: R.5.Misc.9. Typ oprawy (materiał) - półpłótno; obleczenie – czarne płótno; zdobienia - szaro-czarny marmurek; okładzina - tektura; krawędzie - barwione (nakrapiane); pęknięcie zwięzów między blokiem a oprawą, poluzowanie oprawy, uszkodzenie przegubów; niewielkie deformacje; niewielkie przedarcia/ubytki; średnie zabrudzenia; brak kilku kart lub karty istotnej (frontyspis, karta tytułowa, karta z kolofonem itp.). W 2010 r. druk poddano konserwacji zachowawczej w ramach projektu „Konserwacja zachowawcza druków XV-XVII w. Biblioteki Elbląskiej”.