Taschenbuch der Reisen, 1806

Opis dokumentu

Publikacja powstała na fali odkryć geograficznych w XVIII w. Każdy tom poświęcony był innym rejonom świata. W zbiorach Biblioteki Elbląskiej znajduje się numer z 1806 r. (rocznik piąty). Koncentruje się on na opisie Ameryki Środkowej, która była w XVIII w. intensywnie eksplorowana i badana przez Europejczyków - w latach 1736-1742 Pierre Bouguer i Karol Maria de La Condamine zorganizowali wyprawę do Quito w ówczesnym Peru (dziś stolica Ekwadoru, natomiast  1781-1796 Felix de Azara badał przyrodę Paragwaju). Niemiec Alexander von Humboldt rozpoczął systematyczne badania obszarów w dorzeczu Orinoko, w Andach Kolumbijskich, Peruwiańskich i Ekwadorskich oraz później w Meksyku, kładąc nacisk nie tylko na badanie tych obszarów, ale także na popularyzację wiedzy o nich. Charakter popularyzatorski miał również „Taschenbuch der Reisen”, skierowany – jak głosi podtytuł – do czytelników „wszystkich klas”. W numerze omówione są tereny Florydy, Nowego Meksyku, Nowej Hiszpanii i Panamy wraz z fascynującymi dla Europejczyka osobliwościami przyrodniczymi i kulturowymi (aligatory na Florydzie, „pływające ogrody” w Meksyku, występowanie w centralnej Ameryce pchły piaskowej, wywołującej groźną chorobę – tungiazę, legendy o „złotym mieście” - El-Dorado). Opis walorów krajów kolonijnych pisany jest z perspektywy białego człowieka, o czym świadczy skupianie się na sposobach pozyskiwania i wartości handlowej miejscowej flory, fauny i upraw (m. in. kakao, koszenili – barwnika pozyskiwanego z owadów, zwanych czerwcami kaktusowymi, żyjących w Meksyku, purpurowca – mięczaka, z którego tubylcza ludność pozyskiwała purpurowy barwnik do farbowania tkanin), jak również np. uwagi o konieczności zbudowania (już na początku XIX w.) kanału na Przesmyku Panamskim dla usprawnienia handlu. W publikacji widoczny jest pewien podziw dla eleganckiego stylu życia plantatorów i „europejskości” wznoszonych przez nich miast, z drugiej strony nie brak słów krytyki i oburzenia wobec okrutnego traktowania przez białych właścicieli „czarnych współbraci”, co według autora zmusza tych ostatnich do ucieczek i buntów w rodzaju buntu na San Domingo w 1802 r. W tekście ilustracje miedziorytnicze sygnowane m.in. Johann Adolph Darnstedt. Na stronie tytułowej – znak własnościowy - pieczęć Heinricha Nitschmann’a.