Systema Cosmicum. In Quo Dialogis IV. de duobus maximis Mundi Systematibus. Ptolemaico & Copernicano...

Opis dokumentu

"Dialog o dwóch najważniejszych systemach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym” autorstwa zwolennika heliocentrycznej budowy świata i teorii Mikołaja Kopernika - Galileo Galilei (1564-1642). W poglądach filozoficznych i naukoznawczych Galileusz był zdecydowanym zwolennikiem nauki opartej na doświadczeniu, jednocześnie odcinał się od skrajnego empiryzmu. Odkrycia astronomiczne Galileusza miały epokowe znaczenie – były ważnym wkładem do zwycięstwa teorii Kopernika i umożliwiały dalszy rozwój astronomii obserwacyjnej. Skonstruował m.in. termometr (ok.1607), w 1610 r. wykorzystując części teleskopu skonstruował ulepszony mikroskop. Pozostawił wiele projektów wynalazków, których nie zrealizował, jak np. połączoną świecę z lustrem do odbijania światła wewnątrz budynku, urządzenie do zbioru owoców i przyrząd do pisania przypominający długopis oraz wiele innych. W 1632 roku, za nieformalną zgodą papieża Urbana VIII, Galileusz pisze swoje wielkie dzieło. Niestety, w dziele tym nie jest on bezstronny i przedstawia zwolenników systemu ptolemeuszowego (geocentrycznego) jako głupców i naiwniaków. W 1633 roku zostaje zmuszony przez inkwizycję do publicznego odwołania swych poglądów heliocentrycznych. (Według XVIII-wiecznej legendy miał wówczas wyrzec słynne słowa e pur si muove "a jednak się kręci"). W obliczu tortur i okrutnej śmierci załamał się i odwołał swoje tezy, które uznał za „absurdalne” i „potępione”. Dialog napisany w formie rozmowy trzech osób: Salviatiego, Sagreda i Simplicia - otwarta dyskusja między przyjaciółmi stała się mistrzowską polemiką. Filippo Salviati (1582-1614) - rzecznik kopernikowskich idei, ma podwójną funkcję: zwalczać arystotelesowską teorię Simplicio oraz korygować naiwności Sagredo; Giovanni Francesco Sagredo (1571-1620) wenecki matematyk i bliski przyjaciel Galileusza; Simplicio natomiast był postacią fikcyjną, zwolennikiem Arystotelesa. Wskazywano wiele możliwych pierwowzorów tej postaci z papieżem Urbanem VIII włącznie. Simplicio, występuje w niewdzięcznej zarówno psychologicznie, jak i literacko roli chłopca do bicia, osoby, która skazana jest na intelektualną klęskę. Całość dzieła składa się z czterech dialogów (I-IV). Tekst zaopatrzony w inicjały, marginalia, liczne rysunki, obliczenia, tabele oraz indeksy. Na wewnętrznej stronie oprawy wklejony ekslibris: Ex Bibliotheca Beni Stabericia Diac. Cath. Ged. (motyw biblijny oraz tarcza herbowa z napisem ”bonae spei” - pełen nadziei). Na frontyspisie rytowana podobizna Galileusza z jego instrumentami wplecionymi w ornament obramowania. Obok, na karcie przedtytułowej, sylwetki siedzącego Arystotelesa oraz stojących obok Ptolemeusza i Kopernika. Miedzioryty autorstwa holenderskiego grawera Josepha Muldera (1658-1728). Pieczątki: 1, 3, 10, 11, 20. Dawne sygnatury: QQ.2. Zewnętrzne oznaczenia: DT, NS. Typ oprawy druku - biały pergamin; okładzina - tektura; krawędzie nakrapiane; niewielkie deformacje; niewielkie zabrudzenia. W 2010 r. druk poddano konserwacji zachowawczej w ramach projektu „Konserwacja zachowawcza druków XV-XVII w. Biblioteki Elbląskiej”.