Propositiones Theologicae, Repetentes et confirmantes doctrinam orthodoxam Responsionum, quae scriptae sunt a D. Philippo Melanthone...

Opis dokumentu

W 1558 roku jezuici, działający na mocy decyzji Albrechta księcia Bawarii, zobowiązali kler bawarski do odpowiedzi na 31 pytań. Filip Melanchton, kontynuator dzieła Marcina Lutra, uczony filolog z początkiem 1559 roku odpowiedział na nie metodycznie – przedstawiając pytanie inkwizytorów i udzielając na nie odpowiedzi w dziele zatytułowanym „Odpowiedzi na niegodziwe artykuły bawarskiej inkwizycji”. Ten druk zawiera przypomnienie i omówienie odpowiedzi Melanchtona na trzy pierwsze artykuły dotyczące istoty Kościoła, znaków towarzyszących Kościołowi oraz kwestii rozpoznawalności Kościoła. Dowodzi się w nim zatem, że nie ten Kościół jest prawdziwy i katolicki, który nadaje sobie to miano, ale ten, który na nie zasługuje przez wyznawanie i praktykowanie przez jego członków, a zwłaszcza kler, zasad Ewangelii oaz właściwe korzystanie z sakramentów. Te trzy elementy uznane zostają za konieczne znaki rozpoznawcze Kościoła. Atakuje się mocno traktowanie sukcesji apostolskiej, hierarchii kościelnej czy identyczności rytu jako znaków prawdziwości i apostolskości Kościoła. W tych polemicznych fragmentach pojawiają się inwektywy; kościół rzymski zostaje np. zrównany ze szkołą epikurejską czy synagogą szatana. Przedstawiona zostaje koncepcja Augustyńskiej proweniencji kościoła zmieszanego (ecclesia permixta), kościoła jako ciała mistycznego złożonego z członków żywych, zielonych gałęzi oraz członków martwych, gałęzi nie przynoszących owoców. Ostatnia część pracy poświęcona jest wskazywaniu różnic między kościołem luterańskim a rzymskim. Ich geneza zostaje wytłumaczona przez odejście od reguł boskich i świętokradcze uzupełnianie ich ludzkimi prawami przez kościół rzymski. Wskazani zostają też przedstawiciele tradycji, którzy posiadali prawą doktrynę i krytykowali Rzym, tacy jak św. Augustyn, św. Ambroży, Prosper z Akwitanii, Jan Hus i inni oraz heretycy, wśród nich arianie i nestorianie. Dysputa miała miejsce 19 lipca 1590 roku na Uniwersytecie w Wittenberdze. Przewodniczący dyskusji - Heinrich Maius (1545-1607). Respondent - Wolfgang Franz (1564-1628). Druk współoprawny (klocek introligatorski), sygn. Pol.6.II.1328-Pol.6.II.1361. Format bibliograficzny: 4. Superekslibris: Samuel Meienreis. Pieczątki: 1, 10, 11. Dawne sygnatury: M.5, U.5, Z IIII?. Zewnętrzne oznaczenia: DT; pęknięcie zwięzów między blokiem a oprawą, poluzowanie oprawy, uszkodzenie przegubów; niewielkie deformacje; średnie zabrudzenia/zacieki/zaplamienia; niewielkie ubytki spowodowane przez owady. W 2010 r. druk poddano konserwacji zachowawczej w ramach projektu „Konserwacja zachowawcza druków XV-XVII w. Biblioteki Elbląskiej”.