Polnisches Lesebuch, Lexikon und Sprachlehre für die ersten Anfänger mit grammatisch erläuternden Anmerkungen herausgegeben von Christoph Cölestin Mrongovius […] Zabawki pożyteczne [...] dla uczących się Polskiego lub Niemieckiego ięzyka [...]

Opis dokumentu

Opublikowany w 1794 roku podręcznik, składający się z trzech części: czytanki do nauki języka polskiego, słownika polsko – niemieckiego i podstaw gramatyki języka polskiego dla początkujących. Autorem, ponad trzystustronicowego opracowania jest Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764–1855), duchowny ewangelicki, językoznawca, leksykograf, tłumacz urzędowy języka polskiego, korektor, filozof, edytor, nauczyciel szkoły katedralnej w Królewcu etc. Mrongowiusz w tytule swojego dzieła przekonuje czytelnika, iż jest ono skierowane zarówno do uczących się języka polskiego, jak i do tych, którzy chcą posiąść lub udoskonalić znajomość niemczyzny. Zabawki pożyteczneto bowiem według Mrongowiusza: „książka elementarna dla uczących się Polskiego lub Niemieckiego ięzyka”. Wydaje się jednak, że deklaracja zawarta w tytule dzieła nie znajduje potwierdzenia w jego treści. Począwszy już od pierwszego zdania przedmowy, w centrum zainteresowania autora znajduje się polszczyzna. W części trzeciej, dotyczącej gramatyki, Mrongowiusz zamieszcza listę wcześniejszych osiemnastowiecznych gramatyk języka polskiego, większość z tych pozycji opatrując krótkimi krytycznymi komentarzami. Dalej kolejno przedstawia zasady pisowni i fonetyki polskiej oraz odmienne i nieodmienne części mowy, wśród których najwięcej uwagi poświęca czasownikowi.