ΠΛOϓΤΑΡΧOΣ Plutarchi Chaeronensis, quae supersunt omnia [ …] Volumen quartum

Opis dokumentu

ΠΛOϓΤΑΡΧOΣ Plutarchi Chaeronensis, quae supersunt omnia… (Tybinga, 1793) - czwarty tom pierwszego wydania dzieł Plutarcha, w opracowaniu niemieckiego teologa, pedagoga, filologa, rektora Szkoły Anatolijskiej w Tybindze Johanna Georga Huttena (1755-1834). Jego nazwisko stało się znane w szerszych kręgach właśnie dzięki niniejszemu wydaniu dzieł Plutarcha, które zostały opublikowane w 14 tomach na przestrzeni 1791-1804. Plutarch z Cheronei; gr. Πλούταρχος ὁ Χαιρωνεύς, Plutarchos ho Chaironeus, (ok. 50 n.e. ok.125 n.e.) był jednym z największych pisarzy starożytnej Grecji, historykiem, filozofem-moralistą oraz oratorem. Uważany jest za jednego z tych autorów klasycznych, którzy ukształtowali nowożytne wyobrażenie o cywilizacji antycznej oraz za najwybitniejszego przedstawiciela starożytnej biografistyki. Kształcił się w Akademii Platońskiej w Atenach oraz w Aleksandrii. Chociaż wiele podróżował, większość życia spędził w rodzinnym mieście Cheronei w Beocji i w Atenach, gdzie sprawował wiele urzędów. W swoim rodzinnym mieście założył placówkę wzorowaną na Akademii Platońskiej. Był człowiekiem obdarzonym wyjątkową pogodą ducha, życzliwym, nadzwyczaj pracowitym i zdolnym, a przy tym bystrym i dowcipnym obserwatorem życia, polemistą pełnym temperamentu i erudycji. Jego najważniejsze dzieła to pisma moralne Moralia, które obejmowały ponad 70 rozpraw na różnorodne tematy - od traktatów filozoficznych po traktaty literacko-krytyczne - oraz pisma biograficzne Żywoty równoległe (Βίοι Παράλληλοι Bíoi Parálleloi; lat.Vitae parallelae), których fragment znajduje się w niniejszym tomie. Poczytne po dzień dzisiejszy, Żywoty równoległe, powstałe w latach 105-115, opisują dzieje życia 46 znanych osobistości zestawianych parami Grek-Rzymianin (par było pierwotnie 23, zachowały się 22). W ten sposób Plutarch stara się stworzyć obraz obu kultur poprzez ukazanie historycznych biografii ich wielkich reprezentantów. Każda para równoległego żywota kończy się σύγκρισις synkrisis - porównaniem obu postaci. Tekst o pierwszej parze postaci, Epaminodas - Scypion, nie przetrwał do naszych czasów. Tom czwarty zawiera sześć kolejnych biografii, zestawionych w trzy pary: Sertorius - Eumenes; Agesilaus - Pompeius oraz Alexander - Gaius Iulius Cesar. Ocena historyczna Żywotów… jest dość ambiwalentna. Z jednej strony, Plutarchowi często zarzuca się upiększanie swoich utworów oraz skłonność do konfabulacji, z drugiej zaś strony utwory często dopełniają obraz przekazywany przez inne źródła, a czasem zawierają jedyne zachowane wzmianki o pewnych wydarzeniach. Plutarch bardzo często zabarwia historię, jest bezkrytyczny wobec opisywanych postaci, a także zwraca dużą uwagę na wróżby i zabobony. Widoczne jest to przede wszystkim w księgach poświęconych Cezarowi i Aleksandrowi Wielkiemu Zwłaszcza jeżeli chodzi o życie Aleksandra, Plutarch bardzo dużą uwagę przywiązuje do magii, a także do snów, jakie miewał Aleksander w czasie swych podróży. Pomijając wartość dzieł Plutarcha jako źródeł historycznych, uważa się je za odznaczające się wielkimi walorami literackimi.