Oeuvres de J.B. Poqueiln de Moliere. Tome premier […]

Opis dokumentu

Oeuvres de J.B. Poqueiln de Moliere (Paryż, 1799) - pierwszy tom antologii dzieł francuskiego komediopisarza epoki baroku, aktora i poety, uznawanego na jednego z największych twórców literatury francuskiej i europejskiej Moliera (fre.Molière), a właściwie Jeana Baptistea Poquelina (1622-1673). Jean-Baptiste przyszedł na świat w zamożnym domu, kształcił się w założonym przez jezuitów w 1563 roku Collège de Clermont. Trzynaście lat pracy w wędrownym teatrze pozwoliło mu na osiągnięcie mistrzostwa w konstruowaniu i wystawianiu komedii. Pisząc, łączył walory Commedia dell’arte z tradycjami komedii francuskiej. Po kilkunastu latach tułaczki po prowincji trupa prowadzona przez Moliera osiadła w roku 1658 w Paryżu i zyskała poparcie Ludwika XIV, który swą możną protekcją osłaniał komedianta, zuchwale atakującego błędy i wypaczenia ówczesnego życia. Molier rozwinął tradycyjny rodzaj widowiska komicznego, opartego na niewybrednym humorze sytuacyjnym, i nadał mu godność komedii charakterów, mieszcząc w niej prawdę i wyrazistość studiów psychologicznych świętoszka, libertyna, skąpca, mizantropa, snoba, zazdrośnika, kokietki, hipochondryka, nieszczęśliwie zakochanego etc. Był wielkim realistą, modelował swoich bohaterów na wzór żywych ludzi i ukazywał ich na barwnym tle rzeczywistych stosunków, ale zarazem tak potęgował i uogólniał dominujące cechy charakterów, że stawały się one ponadczasowym, ogólnoludzkim obrazem przywar i słabości człowieczych. Sztuka Moliera była aktem walki przeciw głupocie, zacofaniu, obłudzie i podłości, hipokryzji i zakłamaniu, dawała satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII wieku i stanowiła zawsze świetny i kipiący żartem argument na rzecz postępu. Śmierć miał aktorską - umarł, tak jak żył, na scenie podczas wystawiania sztuki „Chory z urojenia”. Tom pierwszy antologii rozpoczyna „L'Étourdi ou les Contretemps” ( „Wartogłów” ) - pierwsza „ pełna” komedia Moliera, w pięciu aktach wierszem. Pierwotnie przedstawiona w Lionie w 1653 roku (choć część źródeł mówi o roku 1655), ponownie zaś w Théâtre du Petit-Bourbon w Paryżu, w roku 1658. Lélie młody szlachcic kocha się w Célie, niewolnicy. Ojciec bohatera nie chce słyszeć o podobnym mezaliansie, szykuje już dla syna inny, lepszy związek. Jedynym ratunkiem okazuje się Mascarille, sługa młodzieńca. Za pomocą kolejnych podstępów będzie on wyprowadzał w pole kolejnych adwersarzy, tak by utorować swemu panu drogę w ramiona wybranki. We wszystkich tych zmaganiach największą przeszkodę stanowią jednak działania samego panicza. W dalszej kolejności znajduje się inspirowana teatrem włoskim, wystawiona po raz pierwszy w Paryżu w 1659 roku pięcioaktowa, żywa, pełna komicznych sytuacji i pikantnych puent komedia „Le dépit amoureux”, w której miłosne intrygi przeplatają się i komplikują w miarę jak rozwijają się oszustwa i nieporozumienia między różnymi postaciami: Eraste i Valère, zakochani w Lucile, Gros-René, lokaj Erasta zakochany w sąsiadce Lucile, Marinette etc. Trzecia w kolejności to jednoaktowa satyra „Les Précieuses ridicules” („Pocieszne wykwintnisie”), którą Molier zaskarbił sobie uznanie paryskiej publiczności i zjednał przychylność króla Ludwika XIV. Tytułowe "wykwintnisie" to Magdelon i Cathos, dziewczęta przybyłe z prowincji w poszukiwaniu miłości i zabawy, lubujące się w romantycznych historiach, konwersacjach na tematy kultury i sztuki (o których nie mają większego pojęcia), ceniących wszystko, co modne i "wykwintne", cieszących się ze swojego "sukcesu" i popularności wśród elity paryskiej, które ostatecznie wpadają w zastawioną przez odrzuconych zalotników pułapkę i zostają ukarane za próżność. Tom zamyka komedia „Sganarelle, ou le Cocu imaginaire” („Sganarel czyli rogacz z urojenia”), po raz pierwszy wystawiona w 1660 roku w Paryżu. Sganarel jest zazdrosnym mężem, który niesłusznie podejrzewając swą żonę o romans inicjuje komedię pomyłek i nieporozumień, w którą oprócz niego i jego żony zostają wplątani Celia i zakochany w niej Leliusz.