Neuer und Alter Kunst- und Tugend- Calender auff das 1722. Jahr Chirsti. Worinnen gantz gewisse Dinge, von dem Lauff der Sonnen, Monds, und dessen Vierteln vorher gesagt; auch ungewisse von der zukünfftigen Witter- und Veränderung der Lufft [...]

Opis dokumentu

Kalendarz sztuk i cnót na rok 1722 autorstwa gdańskiego profesora matematyki Paula Patera, wykładającego w Gimnazjach Akademickich w Toruniu i Gdańsku. Popularyzuje wiedzę dotyczącą astronomii i nauki, np.: czy statek może okrążyć ziemię, co najcenniejszego rośnie w wodzie, cudowne właściwości wody, jak ryby utrzymują się przy życiu, co jest bardziej wytrzymałą rzeczą na ziemi, jaka woda gasi pragnienie, co się dzieje z rybami podczas powodzi, jaka woda nie gasi ognia itp. Podaje recepty na leki: na choroby oczu, bóle głowy, na katar, na choroby uszu, na kaszel, na odmę, na wzmocnienie serca, na kolkę. W drugiej części kalendarza, tzw. prognostikonie, motywem przewodnim są opowieści o chytrych oszustach. Opowiada historię ściętego w króla portugalskiego Sebastiana, który zginął w wojnie o Maroko w 1578 r. jego ciała nie odnaleziono, co stało się przyczyną mitu o powracającym zwycięsko królu (tzw. sebastianizm). Pater opowiada o człowieku, który się pod niego podszył. Kolejne opowieści pochodzą z czasów Henryka VII (1485-1509), króla Anglii. Pater czerpie także ze starożytnych opowieści o Kambyzesie II (zm. 522 p.n.e.), królu Persji, który rozkazał z zazdrości zamordować swego brata. W kolejnym rozdziale opisuje krwawe historie z kraju Turków oraz wiele innych – o oszustach podających się za medyków, sprzedających święte relikwie, o oszustwach Żydów, o opętaniu diabelskim itd.

Projekt „Digitalizacja, opracowanie i udostępnianie starodruków Biblioteki Elbląskiej” w ramach programu MKiDN Kultura cyfrowa 2019. „Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury”.