Neuer und Alter Kunst- und Tugend- Calender auff das 1720. Jahr Chirsti. Worinnen gantz gewisse Dinge, von dem Lauff der Sonnen, Monds, und dessen Vierteln vorher gesagt; auch ungewisse von der zukünfftigen Witter- und [...]

Opis dokumentu

Kalendarz sztuk i cnót na rok 1720 autorstwa gdańskiego profesora matematyki Paula Patera, wykładającego w Gimnazjach Akademickich w Toruniu i Gdańsku. Popularyzuje wiedzę dotyczącą astronomii i nauki, np. czy wody położone są wyżej niż grunt, czy wody jest więcej niż ziemi, dlaczego woda stygnie, dlaczego niektóre potoki szybko płyną, jaki kształt ma woda, gdzie na świecie nie pada śnieg, gdzie pada czerwony śnieg itp. Podaje recepty na leki: woda poprawiająca wygląd cery, sposoby na głuchotę, na kaszel, napój na gorączkę, na kolkę, o właściwościach fig, na biegunkę, na ból uszu. W drugiej części kalendarza, tzw. prognostikonie, motywem przewodnim są opowieści o wysokich i cudownych górach. Wiadomości autor czerpie z relacji podróżniczych, opisuje góry w Libanie, charakteryzując tamtejszy klimat i roślinność. Za najbardziej słynną i słynącą z cudów górę uznaje Górę Oliwną w Jerozolimie i przytacza dotyczące jej opowieści biblijne. Kolejną jest Góra Samuela położona między Emaus i Jerozolimą. Wiele miejsca poświęca opisowi gór w Japonii. Odrębny rozdział poświęca górom znanym z Biblii, opisuje więc Górę Synaj i znajdujące się w pobliżu inne wzniesienia znane z historii świętej. Peter z pewnością wykorzystał powszechnie dostępne opisu podróży do Ziemi Świętej – wymienia znajdujące się u podnóża gór klasztory i kościoły oraz słynne relikwie. W kolejnym rozdziale opisane zostały legendarne rośliny „Baromez” rosnące na obszarze Tartarii, między Wołgą, Donem a Dnieprem. Owoce tej rośliny mają kształt baranka (lat. Agnus scythicus or Planta Tartarica Barometz), a po przecięciu płynie z nich krwisty sok. Peter zamieszcza jego podobiznę. Owoc pokryty jest włoskami przypominającymi wełnę owczą.

Projekt „Digitalizacja, opracowanie i udostępnianie starodruków Biblioteki Elbląskiej” w ramach programu MKiDN Kultura cyfrowa 2019. „Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury”.