Neuer und Alter Kunst- und Tugend- Calender auff das 1716. Jahr Chirsti. Worinnen gantz gewisse Dinge, von dem Lauffe der Sonnen, Monds, und dessen Vierteln vorher gesaget; auch ungewisse von der zukünfftigen Witter- und Veränderung der Lufft [...]

Opis dokumentu

Kalendarz sztuk i cnót na rok 1717 autorstwa gdańskiego profesora matematyki Paula Patera, wykładającego w Gimnazjach Akademickich w Toruniu i Gdańsku. Popularyzuje wiedzę dotyczącą astronomii i nauki, wyjaśniając np. skąd bierze się deszcz gwiazd, dlaczego różna jest długość dnia w różnych porach roku, skąd w ostatnich latach biorą się zimne wiosny, co to jest klimat, co to są dni psa, jak odnaleźć cztery strony świata, jak zrobić zegar dla ślepców, jak zrobić zegar słoneczny, jak zrobić zegar bijący godziny. Podaje sposoby na ból głowy i gorączkę, na plamy na skórze, na oczyszczenie żołądka, na kamienie żółciowe, choroby uszu, oczu itp. W drugiej części kalendarza, tzw. prognostikonie, autor kontynuuje rozpoczęte w poprzednim roku opowieści o straszliwych nawałnicach. Tym razem opisuje tragiczne następstwa burzy, jaka nawiedziła Świdnicę 18 lipca 1667 r., podczas której zginęło dziesięć osób. Pioruny uderzając w mury miejskie niszczyły wieże, wywoływały pożary, ogłuszający huk przyrównuje autor do trzęsienia ziemi. Kolejna opowieść dotyczy burzy z 1560 r. w Hiszpanii, która zaskoczyła idących po polu dwójkę ludzi. Inna dotyczy nawałnicy z 1601 r., która zastała w domu francuskiego szlachcica. Odbywało się w nim przyjęcie, a rozbawieni goście lekceważąc burzę, cieszyli się z uderzeń grzmotów. Nagle piorun zbił jednego z nich. Przytoczone opowieści mają charakter egzemplów, umoralniających opowieści, które zebrał Pater już kilkanaście lat wcześniej – znajdziemy je chociażby w jego kalendarzu na rok 1700.

Projekt „Digitalizacja, opracowanie i udostępnianie starodruków Biblioteki Elbląskiej” w ramach programu MKiDN Kultura cyfrowa 2019. „Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury”.