Nathan der Weise. Ein Dramatisches Gedicht, in fünf Aufzügen […]

Opis dokumentu

Nathan der Weise; pol. Natan Mędrzec (Berlin, 1779) - poemat dramatyczny w klasycznym układzie pięcioaktowym, którego autorem jest Gotthold Ephraim Lessing ( 1729-1781) - niemiecki estetyk, dramaturg, pisarz, krytyk i teoretyk literacki epoki oświecenia, reformator teatru niemieckiego i jeden z najważniejszych autorów dramatycznych tamtego okresu. Lessing był twórcą działającym na różnych obszarach kultury oraz pomiędzy nimi, w sposób zmieniający ich wewnętrzne sytuacje i wzajemne wobec siebie położenie. Był autorem o umysłowości zdyscyplinowanej i precyzyjnej, a jednocześnie otwartej na problemy rozumowo niedostępne. Znawcą rodzimej kultury niemieckiej, a zarazem kultur obcych, zwłaszcza francuskiej i angielskiej, których elementy przejął do swej twórczości. Był otwarty, głównie za sprawą przyjaźni z Mosesem Mendelssohnem, na kulturę żydowską i żywo zainteresowany kulturami pozaeuropejskimi. Głównymi tematami utworu są humanitaryzm, tolerancja religijna, krytyka uprzedzeń, ale i hierarchii kościelnej. Humanistyczne przesłanie dramatu streszcza obrazowo słynna przypowieść o pierścieniu z trzeciego aktu, której głównym przesłaniem jest równorzędność wszystkich religii, o ile służą one dobru człowieka i rzeczywiście dobro to same czynią. Jest ona wezwaniem do bezinteresownej miłości bliźniego oraz zarzucenia jałowych sporów religijnych. Głównym bohaterem dramatu jest Natan, znany i powszechnie ceniony za swą mądrość Żyd, który po powrocie z podróży handlowej dowiaduje się, że jego córka Recha została uratowana z płonącego domu przez młodego templariusza Curda von Stauffen. On z kolei zawdzięcza życie muzułmańskiemu władcy Saladynowi. Miejscem akcji jest średniowieczna Jerozolima, miasto, w którym splatają się trzy wielkie systemy religijne: islamski, żydowski i chrześcijański. Pierwszy z nich uosabia sułtan Saladyn, drugi – tytułowy Natan, trzeci – katolicki patriarcha Jerozolimy. Głoszone idee, deklarowane prawdy i jedynie słuszne poglądy poddawane są mocnej weryfikacji przez życie. Powodem konfliktów sumienia jest Recha. Wychowuje ją Żyd, a ona, jak się okazuje, jest chrześcijanką. W opinii rzymskokatolickiego dostojnika Natanowi grozi za to śmierć. Pojawia się też pytanie, czy Rechę może poślubić młody templariusz, który uratował jej życie. Utwór jest literacką reakcją Lessinga na utratę syna i śmierć żony na przełomie 1777 i 1778 roku. Przyjmuje się, że pierwowzorem postaci Natana był żydowski przyjaciel Lessinga Moses Mendelssohn zaś uosobieniem negatywnej postaci dramatu patriarchy Jerozolimy był luterański teolog i pastor Johann Melchior Goeze, z którym Lessing prowadził w latach 1774-1780 zażarte spory teologiczne.