Land-Ordnung deß Herzogthumbs Preussen

Opis dokumentu

Statut krajowy dla Prus z 1640, zatwierdzony przez elektora brandenburskiego Jerzego Wilhelma Hohenzollern (1595-1640). Zawierał przepisy prawa z różnych dziedzin, m. in. handlowe, karne, rodzinne, spadkowe. Na początku statutu omawiane są podlegające sankcji karnej czyny, które zakwalifikować należałoby jako grzechy (bluźnierstwo, przywoływanie imienia Boga nadaremno, bałwochwalstwo i oddawanie się praktykom magicznym), spośród których najsurowiej karano bluźnierstwo, za które groziła kara śmierci. Dalej wymieniane są przestępstwa dotyczące sfery seksualnej – bigamia (za która karano śmiercią), gwałt, cudzołóstwo, nierząd. Inne uregulowane prawem kwestie to m. in. działalność gildii i bractw. Szczegółowe są przepisy antyzbytkowe, regulujące dozwolony i zakazany dla mieszczan ubiór. Poza tym zamieszczone są taksy na towary i usługi (praca parobków i dziewek, usługi stolarskie itp.) m. in. w Królewcu, Lützen, Welawie. Statuty krajowe dla Prus były wprowadzane w latach 1633 i 1636, stąd w wersji z 1640 omawiane są nowelizacje. Różnice między artykułami porządków omawiane są także we wstawkami rękopiśmiennych na pustych kartach druku. Interesujące są wyłaniające się z dokumentu kwestie obyczajowe – napomnienie skierowane do rodziców, by kładli niemowlęta w kołyskach, a nie we własnych łóżkach, co nieraz skutkuje uduszeniem ich przez nieuwagę lub przepis, aby żonie, która opuściła swojego męża „bez powodu” i żyje w innym miejscu jak panna, obciąć dla przykładu włosy, przybić je do pręgierza, a samą kobietę włóczyć i wyrzucić z miasta. Uwagę zwraca także szczegółowość przepisów zwłaszcza w zakresie handlu (różne ceny kafli piecowych w zależności od ich koloru, rozmiaru, zdobienia i przeznaczenie – piec chłopa czy zagrodnika i zakazanego bądź dozwolonego ubioru. Przed kartą tytułową rękopiśmienny wykaz druków zawartych w klocku introligatorskim. Karta tytułowa w pięknej alegorycznej ramce (na k. tyt. znak własnościowy elbląskiego historyka i bibliofila Neumanna), na odwrotnej stronie herb szlachecki. W druku ozdobne inicjały oraz winiety. Druk współoprawny, sygn. Pol.7.III.1053-Pol.7.III.1059. Format bibliograficzny: 2. Pieczątki: 6, 10, 11, 12, 20, 21. Dawne sygnatury: GG.1. Zewnętrzne oznaczenia: NT. Krawędzie przycięte - nakrapiane; Typ oprawy (materiał) - papier; obleczenie – czarne (marmurek); pęknięcie zwięzów między blokiem a oprawą, poluzowanie oprawy, uszkodzenie przegubów; niewielkie przedarcia/ubytki; średnie zabrudzenia. W 2010 r. druk poddano konserwacji zachowawczej w ramach projektu „Konserwacja zachowawcza druków XV-XVII w. Biblioteki Elbląskiej”.