T. 2. cz. 1. „Inspektoratu AK "Maria" autorstwa generała brygady Bolesława Michała Nieczuja-Ostrowskiego ma charakter żołniersko-wspomnieniowy, stąd relacje poszczególnych żołnierzy podane są bez zmian i wygładzeń literackich. Zamieszczone zdjęcia dotyczące omawianego okresu pochodzą z kolekcji Autora. Tematem jest konspiracja oraz walki o niepodległość w trzech powiatach II Rzeczypospolitej - miechowskim, olkuskim i pińczowskim. W terytorialnej organizacji Polskich Sił Zbrojnych w Kraju tworzyły one rejon podporządkowany Inspektoratowi o konspiracyjnym kryptonimie „Miś”, „Michał”, który następnie posługiwał się świętym dla katolika imieniem „Maria”. Działalność organizacyjna i operacyjna na obszarze Rejonowego Inspektoratu AK Miechów w czasie od stycznia 1943 do czerwca 1944 roku, stanowi przedmiot tego tomu. Jego zakres czasowy obejmuje lata ostatecznego uformowania i ujednolicenia struktur polskiego rejonu podziemnego. Załączone faksymile dokumentów organów prawodawczych dobrze ilustrują poczynania, zmierzające do umocnienia autorytetu władzy, uporządkowania i zdyscyplinowania walki czynnej, i wymiaru sprawiedliwości, usprawnienia tajnego państwa polskiego, które miało swe instytucje w każdej gminie, a jego zarządzenia docierały do wszystkich mieszkańców okupowanej Polski i były przez nich respektowane i wykonywane. Książka składa się z dziesięciu rozdziałów, posłowia oraz aneksów (m.in. podziemna działalność propagandowa ; szkolenie wojskowe ; produkcja konspiracyjna broni „Ubezpieczalnia” etc.).