Inländische Zustände. Erstes Heft

Opis dokumentu

Pierwszy z serii trzech zeszytów zawierających artykuły zamieszczane w rubryce Inländische Zustände czasopisma „Königsberger Hartungsche Zeitung” opublikowany przez znane królewieckie wydawnictwo Gräfe und Unzer” w 1842 roku. Już w pierwszej połowie XVII wieku drukowano w Królewcu obok książek także luźne pisma, których zadaniem było podanie do wiadomości szerokiemu ogółowi społecznemu ważnych wydarzeń ze światai kraju. Rok 1660 był początkiem nowej epoki w historii prasy królewieckiej. Datę tę wiąże się z właścicielem drukami i wydawcą Janem Reußnerem. Przywilej nadany Reußnerowi w 1660 roku przez księcia Prus Fryderyka Wilhelma udzielał właścicielowi drukami i wydawcy gazety wyłącznego prawa rozpowszechniania informacji politycznych dostarczanych bezpośrednio z dworu i książęcej poczty. Wydawana przez Reußnera gazeta nosiła wówczas tytuł „Europäischer Mercurius”. W następnych latach i stuleciach nazwa pisma ulegała kilkakrotnie zmianom jednakże jego ciągłość została zachowana ponieważ jej wydawnictwo przez ponad dwa stulecia znajdowało się kolejno w rękach wyłącznie dwóch rodzin - właścicieli drukami: Reußnerow do 1750 roku i Hartungów. Jan Henryk Hartung przejął gazetę w okresie nie sprzyjającym jej rozwojowi. Ukazujące się w niej wiadomości pochodziły częściej ze świata niż z kraju. Wydawca był zobowiązany do pilnego przestrzegania zasady, aby na jej łamach nie drukowano jakichkolwiek informacji, których rozpowszechniania nie życzyli sobie władcy Prus. Okres prawdziwego rozkwitu przeżywała gazeta dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku. W 1831 roku w gazecie Hartunga zaczęto dostrzegać potrzebę poszerzenia działu informacji politycznych. Nadal jednak bardzo skąpe były informacje dotyczące wydarzeń politycznych z Prus i pozostałych państw niemieckich. Szczupłość artykułów charakteryzujących wewnętrzną sytuację kraju można niewątpliwie tłumaczyć ingerencją cenzury. Nadal o wiele łatwiej było drukować sprawozdania z przebiegu wydarzeń rozgrywających się poza granicami Niemiec, gdyż coraz bardziej ożywiający się ruch polityczny wewnątrz społeczeństwa niemieckiego był skrzętnie przez władze ukrywany. Dopiero przejęcie władzy przez Fryderyka Wilhelma IV w 1840 roku przyniosło pewne odprężenie. Przyjęte z wielkimi nadziejami nowe zarządzenie z 24 grudnia 1841 roku dotyczące cenzury zmieniło oblicze gazety Hartunga. Od 22 lutego 1842 roku ukazywały się na pierwszej stronie w rubryce „Inländische Zustände” artykuły wstępne, w których autorzy (na ogół nie podpisani) wyrażali własne poglądy, dotyczące licznych spornych problemów codziennego życia politycznego Prus. Materiały były czytane z dużym zainteresowaniem, nawet w Berlinie. Poruszały bowiem istotne kwestie polityki wewnętrznej rządu, a także wiele problemów dotyczących Prus Wschodnich lub samego Królewca. Publikowane materiały cieszyły się tak dużym zainteresowaniem ,że wydawnictwo „Gräfe und Unzer” postanowiło zebrać artykuły z lat 1842—1843 i wydało je w trzech zeszytach. Nieznany autor powyższego zbioru podkreśla we wstępie do publikacji, że społeczeństwo niemieckie było do tej pory zmuszane do zaspokajania swoich zainteresowań w zakresie nowości politycznych jedynie poprzez sprawozdania z angielskich i francuskich debat parlamentarnych. Tymczasem w całych Niemczech budziło się wyraźnie duże poczucie świadomości narodowej. Tę lukę wypełnił strumień odważnych głosów płynących z Królewca, które z pełnym uznaniem przyjmowała opinia publiczna. I chociaż nazwiska ich autorów nie były publikowane, wśród najbliższych współpracowników gazety wiadomo było, że należeli do nich ówczesny jej redaktor polityczny, nauczyciel dr Witt, znany z odwagi głoszenia postępowych myśli, radykalny demokrata Johann Jakoby (1805-1877) oraz wypowiadający się z dużą swobodą i dowcipem Ludwik Walesrode (1810-1889), a także Ferdynand Falkson (1820-1900) i Reinhard Jachmann.