Iac. Theod. Klein […] Stemmata avium […] Geschlechtstafeln der Vögel […]

Opis dokumentu

Stemmata avium… (Lipsk, 1759) - dwujęzyczna (łacińsko - niemiecka), bogato ilustrowana monografia, działającego w pierwszej połowie XVIII stulecia w Gdańsku naukowca, przyrodnika i dyplomaty Jakuba Teodora Kleina (1685-1759), dotycząca systematyki ptaków. Pochodzący z Królewca Klein, w latach 1701–1706 studiował prawo i matematykę w Królewcu, następnie przez kilka lat podróżował po Europie, studiując na kilku uniwersytetach, sześć miesięcy spędził w Anglii, odwiedził Niderlandy, Tyrol i Austrię. W czasie tej podróży zainteresował się naukami przyrodniczymi, zwłaszcza zoologią. W 1712 roku przybył do Gdańska, gdzie założył prywatny ogród botaniczny z cieplarnią, w której ponoć trzymał też egzotyczne zwierzęta. Wzorem innych europejskich uczonych zgromadził również stosunkowo pokaźną kolekcję eksponatów przyrodniczych oraz bibliotekę. W oparciu o te zbiory prowadził rozległe badania przyrodnicze, które obejmowały nie tylko botanikę czy zoologię, ale też paleontologię, mineralogię czy geologię. Uznanie współczesnych przyrodników zapewniły mu przede wszystkim studia z zakresu systematyki królestwa zwierząt. Napisał ponad 80 prac przyrodniczych z różnych dziedzin, był członkiem kilku towarzystw naukowych w Europie (m.in. w Londynie, Petersburgu i Jenie). Był jednym z dziewięciu założycieli Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku  (Societas physicae experimentalis), które powstało w 1743 roku, a w roku 1753 zmieniło nazwę na Naturforschende Gesellschaft in Danzig. Klein uznawany był za jednego z najwybitniejszych systematyków przed Linneuszem. Opracował własny system klasyfikacji gatunków, który jednak nie zdobył szerszego uznania i został ostatecznie odrzucony na rzecz systematyki Linneusza. Klein traktował cechy zewnętrzne jako kryterium podziału, doceniał zatem rolę przedstawień zwierząt. Przykładowo, jego klasyfikacja ptaków opierała się na kształtach ich łap i dziobów. W poświęconej temu zagadnieniu niniejszej publikacji znalazły się jedne z pierwszych w literaturze przyrodniczej tablic porównawczych. Na 40 rycinach zebrane zostały przedstawienia łap i dziobów zarówno pojedynczych gatunków, jak i, wydzielonych przez Kleina, rodzajów ptaków. Takie ilustracje, znane chociażby ze współcześnie wydawanych kluczy ornitologicznych, pozwalały czytelnikom na łatwiejsze zapamiętanie klasyfikacji, a także na praktyczne jej wykorzystanie. Opracowanie uzupełnia polsko-łacińska i łacińsko-polska nomenklatura ptaków.