Heilige Ostmark. Zeitschrift für Kulturfragen des deutschen Ostens, 1928; 1931

Opis dokumentu

Niemieckie czasopismo propagandowe, wydawane w dobie Republiki Weimarskiej. Celem periodyku było umacnianie wpływów kulturowych na "niemieckim Wschodzie", jak nazywano zarówno ziemie odłączone od Niemiec na mocy traktatu wersalskiego, np. Okręg Kłajpedy czy część Górnego Śląska, jak i obszary pozostałe przy Niemczech, ale „zagrożone” wskutek licznej obecności przedstawicieli innej nacji, jak np. Prusy Wschodnie, a także dowodzenie historycznych praw Niemiec do tych terenów. Czasopismo zaczęło wychodzić w 1925, w czasach, jak informowała czytelników redakcja "wielkiej opresji niemieckiego Wschodu". Organem sprawczym był "Kronacher Bund" - organizacja zrzeszająca weteranów, związanych przed wojną z ruchem "Wędrownych Ptaków". Ideą, jaka przyświecała redakcji, było prezentowanie w każdym numerze innego miasta lub regionu "niemieckiego Wschodu". W zbiorach Biblioteki Elbląskiej znajdują się dwa zeszyty 1928/3 i 1931/4/5. Nr 1928/3 poświęcony jest Frankfurtowi nad Odrą, natomiast 1931/4/5 Górnemu Śląskowi. Oba numery różnią się szatą graficzną oraz objętością - zeszyt "górnośląski", zapewne w związku z trwającym wówczas kryzysem gospodarczym, jest skromny objętościowo i pozbawiony materiału ilustracyjnego poza mapkami, tabelami i wykresami. Oba numery różnią się też tematyką i wymową, co z kolei wiązać należy ze statusem obu regionów - Frankfurt nad Odrą zarówno przed, jak i po pierwszej wojnie światowej należał do Niemiec, był jedynie - jako miasto położone w bezpośrednim sąsiedztwie z Polską i z historycznymi wpływami słowiańskimi "zagrożony" osłabieniem więzi z krajem macierzystym. W związku z tym czasopismo dążyło za sprawą zawartych w numerze treści do podtrzymania i umocnienia tych więzi, zamieszczając artykuły i przyczynki dotyczące twórców i dzieł niemieckiej kultury, m. in. frankfurckiego  kompozytora  Bartholomäusa Gesiusa (1562-1616). Ponieważ periodyk związany był  z ruchem "Wędrownych Ptaków" w numerze zamieszczone są także przyczynki dotyczące awifauny okolic Frankfurtu, w tym szczególnie gatunków wędrownych. Numer poświęcony Górnemu Śląskowi ma znacznie agresywniejszą wymowę - koncentruje się na "krzywdzie", jaka została wyrządzona Niemcom poprzez przyznanie Polsce na mocy plebiscytów  bardziej uprzemysłowionej części regionu i podkreśla historyczne prawa Niemiec do całego Górnego Śląska. Numer zawiera także reklamę i druk subskrypcyjny innego wydawnictwa o znamiennym tytule "Rettet den Osten" ("Ratujcie Wschód"), obrazującego za pomocą "tekstu i obrazu" "nędzę" byłych terenów niemieckich, przyznanych Polsce po I wojnie światowej. Na okładce numeru pieczęć pilskiego towarzystwa ojczyźniano-krajoznawczego Grenzmärkische Gesellschaft zur Erforschung und Pflege der Heimat.