Geschichte des Friedens von Oliva vom 3. Mai 1660

Typ: Książka Rok publikacji: 1860 Miejsce publikacji: Labiau Autor:
  • Schulz, F.H.
Strony: 82 Sygnatura: 35282 biblioteka cyfrowa link Języki: ger Hasła kluczowe:
  • Pokój w Oliwie - historia – 1660 rok
  • Pokój w Oliwie - warunki, postanowienia, skutki – 1660 rok
  • Potop szwedzki - (1655 – 1660)
  • Europa - konflikty zbrojne – potop szwedzki – 17 w.
  • Dyplomacja - traktaty pokojowe - pokój w Oliwie
  • Schulz, F.H.
Pobierz plik XML Pobierz plik TXT Kategorie:
Data dodania: 21.01.2019

Opis dokumentu

Publikacja autorstwa nauczyciela szkoły realnej w Królewcu F.H. Schultza wydana w 1860 roku w Polesku (niem. Labiau) prezentująca historię podpisania traktatu w Oliwie, zawartego pomiędzy Szwecją a Rzeczypospolitą w klasztorze cystersów w Oliwie 3 maja 1660 roku. W przededniu rokowań pokojowych, kończących wojnę między tymi państwami, zwaną popularnie potopem szwedzkim (1655-1660) sytuacja polityczna w naszej części Europy była niezwykle skomplikowana. Od 1648 roku Rzeczpospolita - jedno z czołowych państw tego regionu - uwikłana była w wojnę z Kozakami i Tatarami. Od 1654 roku toczyła wojnę z państwem moskiewskim, która przyniosła jej wielką klęskę. Konflikt ten wciągnął także inne państwa, na przykład Szwecję, gdyż jedną z przyczyn jej inwazji na Rzeczpospolitą w 1655 roku był wcześniejszy atak Rosji na państwo polsko-litewskie. Szwedzi obawiali się, że Rzeczpospolita, a przynajmniej jej wschodnia część, zostanie wchłonięta przez Moskwę, co będzie skutkowało obecnością Rosjan na wybrzeżach Morza Bałtyckiego. A władanie nimi było celem Szwecji. Strona polska na miejsce rokowań pokojowych proponowała Braniewo lub Frombork, strona szwedzka Elbląg, margrabiowie brandenburscy Frankfurt nad Odrą. Miejsce pertraktacji w Oliwie, na które zgodziły się zaangażowane strony, zostało zaproponowane przez kanclerza wielkiego koronnego, biskupa łuckiego Mikołaja Prażmowskiego (1617-1673). Stronę polsko-litewską reprezentowali: wojewoda poznański Jan Leszczyński (1603-1678), marszałek wielki i hetman polny koronny Jerzy Lubomirski (1616-1667), kanclerz Mikołaj Prażmowski (1617-1673), kanclerz wielki litewski Krzysztof Pac (1621-1684), referendarz koronny Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693), podskarbi nadworny Władysław Rej (1612-1682) oraz podkomorzy pomorski Jan Gniński (1625-1685). Stronę szwedzką reprezentowali: Magnus Gabriel de la Gardie (1622-1686), Bengt Oxenstierna (1623-1702), Christopher Carl von Schlippenbach (1624-1660) oraz Andreas Gyldenklou (1602-1665). Obrady były obserwowane przez króla Jana Kazimierza (1609-1672), który przybył do Gdańska w grudniu 1659 roku. Rozmowy dotyczące zakończenia wojny toczyły się przez 4 miesiące, kilkakrotnie były zrywane. Ważną rolę odegrała w nich królowa polska Ludwika Maria Gonzaga (1616-1667) oraz poseł francuski Antoine de Lumbres (1598-1676). Francuzi już od 1658 roku, a zwłaszcza pod koniec roku 1659 czynili ogromne starania, aby doprowadzić do spotkania dyplomatów szwedzkich i polskich. Wydawało się, że zabiegi te dadzą efekt już w listopadzie 1659 roku, ale ostatecznie właściwe negocjacje rozpoczęto 26 stycznia 1660 roku. Podczas ich trwania, 22 lutego 1660 roku, zmarł król szwedzki Karol X Gustaw. Traktat w ostatecznym kształcie podpisano około północy, z 3 na 4 maja 1660 roku. Postanowienia pokoju w Oliwie nie przyniosły żadnych rewolucyjnych zmian na mapie Europy. Rzeczpospolita w zasadzie wróciła do granic sprzed wojny ze Szwecją. Wyrzekła się jedynie Inflant z Rygą, ale w rzeczywistości nie miała tych ziem na długo przed wojną ze Szwecją, gdyż straciła je już w latach dwudziestych XVII wieku. W rękach Rzeczypospolitej pozostała tylko południowo-wschodnia ich część, tak zwane Inflanty Polskie. Te ziemie wróciły do Rzeczypospolitej, chociaż nie można powiedzieć, że na podstawie traktatów w Oliwie, ponieważ w tym czasie zajmowali je Rosjanie. Oprócz tego Jan Kazimierz zachował dożywotnio tytuł króla szwedzkiego. Polska uznała suwerenność Prus Książęcych, potwierdzając w ten sposób traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 roku. Poza tym katolikom w Inflantach zagwarantowano prawo do nabożeństw, ale tylko w domach. Natomiast w Prusach Królewskich miała obowiązywać swoboda wyznania dla protestantów. Podpisano także umowy dotyczące otwartego handlu pomiędzy oboma krajami. Dodatkowo Szwecja zobowiązała się do zwrotu wszystkich archiwów i bibliotek, które wcześniej zagarnięto na terenie Rzeczypospolitej i wywieziono do Szwecji. Traktat został ratyfikowany przez Sejm w 1661 roku.