Geschichte der Hexenprocesse. Aus den Quellen dargestellt

Opis dokumentu

Geschichte der Hexenprocesse (Stuttgart, Tybinga; 1843) - obszerna rozprawa historyczna dotykająca problematyki czarownic i procesów o czary w opracowaniu niemieckiego historyka, nauczyciela gimnazjalnego i heskiego parlamentarzysty Wilhelma Gottlieba Soldana (1803-1869). Jako przedmiot wiedzy czarownice pojawiły się w badaniach naukowych w czasach, gdy płonęły one jeszcze na stosach. Do najwcześniejszych autorów rozpraw historycznych dotykających tej tematyki należeli Christian Thomasius (1655–1728) i Francis Hutchinson (1660-1739). Thomasius, niemiecki pietysta i przedstawiciel wczesnego oświecenia w.rozprawie „Dissertatio de origine ac progressu processus inquisitorii contra sagas” (1712) dowodził, że powodem procesów czarownic nie była rzeczywista zbrodnia, lecz poglądy duchowieństwa i przekonania władz kościelnych. Z kolei anglikański duchowny Hutchinson w rozprawie „Historical Essay Concerning Witchcraft” (1718) twierdził, że główną winę za prześladowania czarownic należy przypisać zabobonności i ciemnocie społeczeństwa. Książka Soldana to przełomowe dzieło w historiografii czarownic. Autor przedstawia obszerną relację z procesów czarownic w formie literackiej, rekonstruuje przypadki i dla wysnuwania miarodajnych wniosków szczegółowo uwzględnia źródła historyczne, dzięki czemu dzieło jest weryfikowalne i bezcenne. Stylistyczna klarowność i rzeczowe podejście Soldana odzwierciedlają ducha oświecenia. Dzieło Solana jako pierwsze w historiografii niemieckiej, omawia prawne i intelektualne aspekty prześladowań czarownic, które autor uznaje za dzieło średniowiecznego kościoła katolickiego. Praca podejmuje m. in. problematykę krystalizacji wierzeń w końcu średniowiecza, rozprzestrzenianie się procesów w czasie i zanik wierzeń w czary . Istotne w poglądach Soldana jest traktowanie wyobrażenia czarownicy jako urojenia. Według niego czarownice nie istniały, oskarżano zaś niewinne kobiety, które torturami zmuszano do zeznań o nieprawdziwych zbrodniach. Czarownice w jego ujęciu to niewinne ofiary władz kościelnych lub świeckich a oskarżenia w procesach o czary były konstruowane i instrumentalizowane bez żadnego realnego odniesienia do rzeczywistości. Dzieje czarownic w XIX wieku weszły w krąg badań akademickich.