W pałacowych podziemiach spotykają się król i nadworny błazen Szalej. Tuż obok umiera królowa, której truciznę prawdopodobnie podał mąż. Teraz monarcha czeka, by żona dokonała żywota. Ma nadzieję, że czas umili mu błazen. Ten jednak, zamiast rozśmieszać i pocieszać władcę, składa mu nieoczekiwaną propozycję - chce zamienić się z królem miejscami. W trakcie tej prowokacji na jaw wychodzą prawdziwe uczucia i motywacje. Okazuje się, że Szalej kocha królową. Władca o tym wiedział i dlatego kazał ją zabić. Sztuka "Eskurial" napisana w 1927 roku przez belgijskiego dramaturga Michela de Ghelderode, została wystawiona przez Teatr im. Stefana Jaracza w Elblągu na Małej Scenie - w czerwcu 1972 r. Dramat w przekładzie Zbigniewa Stolarka, reżyseria – Zdzisław Wardejn, scenografia – Aleksander Markowski.