Die Volksabstimmung in Westpreuβen

Publikacja, wydana w 1926 roku Kaliningradzie stanowiąca opis plebiscytu na Powiślu, Warmii i Mazurach zorganizowanego 11 lipca 1920 roku, koncentrująca się na terenach obejmujące obszar plebiscytowy Powiśla ( tereny wchodzące w skład Prus Zachodnich). Autorem opracowania jest Gerhard Lawin (1890-1960) – niemiecki polityk, teolog, pastor w kościołach ewangelickich w Elblągu, Fiszewie i Judytach (dawnej wsi, obecnie wchodzącej w skład miasta Kaliningrad). Dokument zawiera szczegółowy opis obszarów plebiscytowych, sytuacji przed plebiscytem, przygotowań, organizacji i sposobu przeprowadzenia referendum, sytuacji na terenie Powiśla oraz ostateczne wyniki głosowania. Plebiscyt organizowany na terytoriach Powiśla, Warmii i Mazur – jeden z dwóch plebiscytów dotyczących Polski, wyznaczonych został w 1919 roku w wersalskim traktacie pokojowym, kończącym I wojnę światową. W plebiscycie ludność zamieszkująca te obszary miała zdecydować o przyłączeniu tych ziem do nowo powstałego państwa polskiego lub o pozostawieniu ich w granicach Prus Wschodnich. (Powiśle w czasach I Rzeczypospolitej wchodziło w skład Prus Królewskich, a po I rozbiorze polski trafiło do prowincji Prusy Zachodnie). Argumentem na rzecz włączenia Powiśla do Polski był m.in. fakt, iż według danych polskich, 80% jego ludności posługiwało się lokalnym wariantem języka polskiego, tak więc zgodnie z przyjętą w traktacie wersalskim zasadą tworzenia państw narodowych, obszar ten powinien znaleźć się w Polsce. Obszar plebiscytowy obejmował na Powiślu tereny dawnych powiatów sztumskiego i suskiego oraz prawobrzeżnych części powiatów malborskiego i kwidzyńskiego. W sumie 10 miast i 592 wsie. Wyniki plebiscytu okazały się dla Polski druzgocącą klęską. Wyniki na Powiślu były dla strony polskiej tylko nieco lepsze niż na Warmii i Mazurach. Ostatecznie niemal cały obszar plebiscytowy pozostał w granicach Niemiec, Polsce przyznano jedynie 8 gmin (5 na Powiślu i 3 na Mazurach), a granica między Polską a Niemcami biegła odtąd wzdłuż wschodniego brzegu Wisły.