Die polnische Frage als Problem der europäischen Politik

Opis dokumentu

Die polnische Frage als Problem der europäischen Politik (Berlin, 1927) - publikacja poruszająca tematykę rozpadu i odbudowy państwa polskiego od XVIII wieku do czasów współczesnych autorowi opracowania, której celem, jak zaznacza autor w przedmowie, jest ukazanie w „duchu Bismarcka” jak wielkie znaczenie ówcześnie miała kwestia polska jako problem w polityce międzynarodowej. Warto przywołać w tym miejscu następującą wypowiedź Bismarcka z 1861 roku: „Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeżeli chcemy istnieć, to nie pozostaje nam nic innego, jak ich wytępić”. Autorem niniejszego opracowania jest niemiecki archiwista i historyk Walther Recke (1887-1962), którego zainteresowania badawcze skupiały się w głównej mierze na historii niemieckich ziem wschodnich i Europy Wschodniej. Politycznie i publicystycznie Recke, opowiadał się za rewizją granic określonych w traktacie wersalskim oraz przyłączeniem Wolnego Miasta Gdańska i Pomorza Nadwiślańskiego do Rzeszy Niemieckiej. Silnie utożsamiał się z ideologią Ostforschung, która opierała się na założeniu o wyższości cywilizacyjnej Niemców nad Słowianami. Utożsamiała ona przy tym obywateli Niemiec z plemionami germańskimi - Germanami. Głosiła pangermanizm z zaznaczoną wiodącą rolą Niemiec, z jednoczesnym wrogim nastawieniem wobec Słowian, tzw. antyslawizmem. Wysuwała propagandowe hasło o tzw. „niemieckiej misji na Wschodzie”, polegającej na cywilizowaniu Słowian. Ostforschung kierowanie się imperialnymi interesami Niemiec uzasadniał tezą o cywilizacyjnej, kulturalnej i gospodarczej misji Niemców na wschodzie, jednocześnie deprecjonując kulturę i osiągnięcia narodów tam mieszkających. Czechów, Polaków przedstawiał jako część ludów germańskich, które w wyniku barbarzyńskich najazdów ze wschodu uległy slawicyzacji, kwestionował przy tym ich odrębność oraz zdolność do samostanowienia. Ostforschung głosił również hasła rewizjonistyczne - „powrotu ziem utraconych (na rzecz Polski oraz Czechosłowacji)” w wyniku traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku, podpisanego po zakończeniu I wojny światowej, oraz konferencji jałtańskiej, podpisanej po zakończeniu II wojny światowej. Po zagarnięciu terenów Czech oraz Polski w pierwszym stadium II wojny światowej Ostforschung zajął się podbudową ideologiczną programów germanizacyjnych przeprowadzanych przez nazistów na ziemiach okupowanych przez III Rzeszę. Niniejsza publikacja wpisuje się w retorykę ideologii Ostforschung. Recke, opisując zagadnienie rozpadu państwa polskiego w XVIII wieku, a następnie „odrodzenia Polski w Wersalu” wskazuje, iż za upadek Polski odpowiedzialna jest głównie Rosja (prawdopodobnie po to, by obalić lub pomniejszyć odpowiedzialność Fryderyka Wielkiego) zaś rozwiązanie kwestii polskiej w Wersalu było możliwe tylko dzięki „ wrogom Niemiec” i serii zbiegów okoliczności, które okazały się szczególnie korzystne dla Polaków.