Die Nord- und West – Gebiete der Jadwinger und deren Grenzen

Opis dokumentu

Nadbitka z niemieckojęzycznego miesięcznika o tematyce historyczno - geograficznej „Altpreussische Monatschrift”, wydawanego w Królewcu w latach 1864-1923.Publikacja z 1891 roku jest kilkunastostronicowym historycznym opisem obszarów zamieszkiwanych przez wymarły w XIII wieku lud bałtycki zwany Jadźwingami (niem. Jatwinger, Jadwinger). Autorem opracowania jest Jan Karol Sembrzycki (1856-1919) - mazurski działacz narodowy i oświatowy, redaktor, wydawca, folklorysta i historyk regionalny, z zawodu prowizor aptekarski. Jadźwingowie lub Jaćwingowie, blisko spokrewnieni z Prusami i Litwinami (czasem uważani za jedno z plemion pruskich), zamieszkiwali Jaćwież (Sudowię). Tereny te obejmowały obszary między Biebrzą na południu, Niemnem na wschodzie, Niemnem i Szeszupą na północy oraz puszczami na wschód od jezior Mamry i Śniardwy oraz rzeką Łęg (dzisiejsza nazwa Ełk ) na zachodzie (większość tych terenów to dzisiejsza Suwalszczyzna). Przypuszczalnie głównym ośrodkiem Jaćwieży był gród w miejscowości Szurpiły. Lud ten posługujący się językiem jaćwińskim (jaćwieskim) lub dialektem języka pruskiego tworzył luźne związki rodowo-plemienne. Na ich czele stała starszyzna. Grupy te jednoczyły się jedynie na czas wojen lub wypraw łupieżczych. Wówczas wybierano wspólnego wodza. Z czasem wodzowie starali się zjednoczyć plemiona w księstwo, jednak bez skutku. W swoich wyprawach wojennych Jaćwingowie zapuszczali się daleko np. w okolice Grudziądza, Drohiczyna, Lublina, Włodzimierza Wołyńskiego. Jaćwingowie między wyprawami trudnili się rolnictwem, hodowlą, rybołówstwem i bartnictwem. Również wytwórczość rzemieślnicza (uprzęże, noże, topory) Jaćwingów wyróżniała się wysokim kunsztem. Zadziwiająco doskonała była obróbka brązu i srebra. Pod wpływem walk z Polakami, Krzyżakami i Rusinami i prowadzonej przez nich akcji kolonizacyjnej terytorium Jaćwieży kurczyło się i w XIII wieku ograniczało się do tzw. Jaćwieży właściwej, czyli rejonu Suwałk, Sejn, Augustowa, Olecka i Ełku. Żyli oni też na terenie Twarogów Lackich. Na mocy traktatu melneńskiego z 1422 roku Jaćwież została podzielona pomiędzy Królestwo Polskie, zakon krzyżacki i Wielkie Księstwo Litewskie.