Die Entwicklung der Universität Berlin 1810-1896 (Berlin, 1896) - uzupełniona uwagami i statystykami publikacja zawierająca treść przemówienia wygłoszonego 3 sierpnia 1896 roku, na uroczystości upamiętniającej założenie Królewskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma (Friedrich-Wilhelms-Universität), przez ówczesnego rektora Adolpha Wagnera (1835-1917). Tematyka jak wskazuj tytuł publikacji dotyczy działalności i rozwoju uczelni na przestrzeni XIX wieku. Ten najstarszy uniwersytet w Berlinie, obecnie Uniwersytet Humboldtów (Humboldt-Universität zu Berlin) został założony przez Fryderyka Wilhelma III w 1809 roku pod nazwą Uniwersytet Berliński (Berliner Universität). W latach 1828-1945 funkcjonował jako Uniwersytet Fryderyka Wilhelma (Friedrich-Wilhelms-Universität). Od 1949 (w międzyczasie bez patrona) jego nazwa upamiętnia braci Humboldtów: Wilhelma i Aleksandra.16 sierpnia 1809 roku król podpisał akt fundacji, a jesienią 1810 r. bramy berlińskiej uczelni zostały otwarte. Na profesorów powołano wybitne osobowości: Johanna Gottlieba Fichtego jako filozofa, Friedricha Schleiermachera jako teologa protestanckiego, Friedricha Carla von Savigny’ego jako prawnika, Christopha Wilhelma Hufelanda jako medyka, Reinholda Niebuhra jako historyka, Friedricha Augusta Wolfa jako filologa klasycznego, Martina Heinricha Klaprotha jako chemika. Budżet uniwersytetu miał być niezależny od państwa. W przypadku berlińskiej uczelni gwarancją niezależności miały być przypisane jej dominia królewskie, aby mogła się rozwijać według kryteriów naukowych, a nie doraźnych potrzeb państwa. Przyjęto, iż finanse powinny pochodzić od narodu, bo uczelnie mają służyć jego chwale. Uniwersytet Berliński stał się w XIX wieku uczelnią znaną, do której przybywano na studia z całego świata. Dopiero III Rzesza zdołała zniszczyć również i tę instytucję, która utraciła na długie lata znaczenie międzynarodowe.