Der Feind im Land. Berichte ermländischer Geistlicher über Ostpreuβens Russenzeit 1914/15

Opis dokumentu

Dokument opublikowany w 1915 roku w Braniewie, zawierający zabrane i opracowane przez katolickiego kapłana B. Schwarka  relacje duchownych katolickich z terenu Warmii opisujące okres okupacji Prus Wschodnich przez Rosjan (niem. Russenzeit) w latach 1914 – 1915. Prusy Wschodnie stały się areną działań militarnych już w początkowym okresie pierwszej wojny światowej. Działania wojenne na obszarze Prus Wschodnich prowadzone w pierwszym roku wojny światowej między wojskami rosyjskimi i niemieckimi rozpoczęły się 17 sierpnia 1914 roku od wkroczenia 1 armii rosyjskiej (Armia „Niemen” – atakująca od wschodu) pod dowództwem gen. Pawła Rennenkampfa (1854-1918) na teren Prus Wschodnich oraz ataku 21 sierpnia 2 armii rosyjskiej (Armia „Narew” – nacierająca od południa), pod dowództwem gen. Aleksandra Samsonowa (1859-1914), nacierających na 8 armię niemiecką, dowodzoną przez gen. Maksymiliana von Prittwitza und Graffona (1848-1917). Wojska rosyjskie podczas swych działań na Warmii pozostawiły krwawy ślad, ciągnący się szczególnie wyraźnie od Reszla w kierunku Lidzbarka Warmińskiego i z okolic Jezioran w kierunku Olsztyna. Biorąc pod uwagę krótki okres okupacji Warmii przez wojska rosyjskie straty poniesione przez ludność były w stosunku do reszty Prus Wschodnich niewspółmiernie wysokie. W całych Prusach Wschodnich okupacja rosyjska pochłonęła do wiosny 1915 roku około 1500 osób tylko spośród ludności cywilnej. Zniszczenia wojenne dotknęły 35 miast i około 900 gmin wiejskich. Wśród nich znalazło się wiele budynków sakralnych, które ucierpiały wskutek działań militarnych i grabieży. Nieustanna obawa przed wrogiem prowadziła do masowych ucieczek miejscowej ludności. W 1914 roku opuściło te tereny 175 tys. ludzi. Opracowanie zawiera szczegółowe, osobiste relacje proboszczów, księży i kapłanów, którzy w tym okresie roztaczali opiekę nad placówkami duszpasterskimi, dotkniętymi bezpośrednimi skutkami działań militarnych, z kilkudziesięciu miejscowości  m.in.: z Ełku, Olecka, Tylży, Gąbina, Reszla, Biskupca, Górowa Iławeckiego, Olsztyna, Gołdapi, Lugowoji, Gwardiejska, Kłajpedy etc.