Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto. Tomo II

Opis dokumentu

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto (Wenecja; 1761) - drugi tom zbioru komedii, których autorem jest związany z Wenecją, włoski komediopisarz, z zawodu prawnik Carlo Goldoni (1707-1793). Goldoni jest autorem ponad 200 komedii. We wczesnej młodości uległ urokom teatru i zaczął pisać sztuki, a nawet został członkiem wędrownej trupy. Jednak nie porzucił myśli o mieszczańskim stylu życia i po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego kontynuował karierę adwokacką. W 1748 roku porzucił zawód prawnika. Zawarł umowę z trupą Medebacha i zobowiązał się dostarczać dla niego 10 sztuk rocznie. W 1750 nawet powiększył tę liczbę do 16. Następnie związał się z innym teatrem, jednak nie udało mu się uniknąć zaciekłej rywalizacji z dwoma innymi dramatopisarzami weneckimi: Pietro Chiarim (1712-1785)  i Carlo Gozzim (1720-1806). Zniechęcony wypowiedziami Gozziego opuścił w 1762 Wenecję i przeniósł się na stałe do Paryża, by wesprzeć występujący tam na stałe teatr włoski. Gdy współpraca z teatrem nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, został tymczasowo nauczycielem na dworze wersalskim. Goldoni przeciwstawił się i odnowił formę schyłkowej commedia dell’arte. Głosił powrót do pełnego, literackiego tekstu, do charakterów w miejsce typów umownych, do realizmu w przedstawieniu obyczajów, do prostego języka bez wymyślności barokowego stylu. Przeprowadzenie tej zmiany nie było łatwe. Goldoni musiał przekonać nie tylko publiczność, ale i aktorów, niechętnych do podporządkowania się woli autora, ani też odrzucenia maski i skupieniu się na mimice twarzy. Toteż początkowo uciekał się do kompromisu i szczegółowo opracowywał jedynie główną rolę, reszta zaś sztuki zachowywała charakter scenariusza. Z jego licznych dzieł, dziełami o trwałej wartości pozostało kilkanaście komedii pełnych werwy, życzliwie spoglądających na człowieka, których pogodny optymizm tchnie atmosferą oświecenia. Okazał się zwłaszcza mistrzem w oddaniu środowiska, obyczajów i języka ludzi z Wenecji. Niniejszy tom rozpoczyna szczególnie ukochana przez autora, napisana i wystawiona po raz pierwszy w Weronie latem 1749 roku, sztuka Il cavalier, e la dama (Kawaler i dama). W centrum fabuły (rozgrywającej się w Neapolu, który w rzeczywistości jest bardzo przejrzystą Wenecją) znajduje się arystokratyczne społeczeństwo, które podważa cnotę pochodzącej z neapolitańskiej arystokracji damy Eleonory, zmuszonej do samotności, nieszczęśliwej, ale pracowitej, przez wygnanie jej męża, winnego zabicia człowieka w pojedynku. Wokół Eleonory skupiają się Rodrigo, nieśmiały i niezręczny rycerz, bo naprawdę zakochany, oraz stary kupiec Anselmo, który pomaga nieśmiałej arystokratce jak tylko może, nie oczekując żadnej nagrody, a potem niegodziwcy - Don Flamminio, jego żona Claudia, cyniczna Virginia, słaby Alonso, którzy bawią się zakładając się o trwałość kobiecej cnoty. Szczęśliwe zakończenie, czyli małżeństwo między Eleonorą i Rodrigo, przy czułym współudziale Anselma, wydaje się ostateczną, doskonałą pochwałą burżuazyjnej miłości, przeciwko plotkom i nieuczciwości. Drugi w kolejności utwór to napisany w stylu commedia dell'arte Il bugiardo (Kłamca). Bohater - Lelio, syn Pantalone, jest nałogowym kłamcą, który z kłamstw, nazywanych przez niego dowcipnymi wymysłami, czyni rodzaj misji. Próbuje przekonać do siebie Rosaurę, ale w końcu stanie się ofiarą własnych kłamstw. Bohaterów Kłamcy odnajdujemy w trzecim utworze Il tutore (Opiekun). Sztuka wystawiona została po raz pierwszy w Wenecji podczas karnawału 1752 roku. W utworze tym przedstawiona jest postać uczciwego i mądrego opiekuna, wbrew ówczesnym konwencjom teatralnym, które czyniły z opiekuna postać małostkową i egoistyczną. Rosaura, pozbawiona ojca, ma dwóch opiekunów: Pantalone, który traktuje ją z ojcowską miłością, i wuja Ottavio, człowieka leniwego i indolentnego. Wbrew intrygom Lelio, syna Pantalone, Rosaurze uda się uwieńczyć swoją miłość do Florinda. Tom zamyka napisana  w 1759 roku komedia Gli Innamorati (Zakochani). To historia Fulgenzia i Eugenii, tytułowych kochanków, zakochanych w sobie do tego stopnia, że przez cały spektakl udaje im się zgadzać bez kłótni nie dłużej niż przez dwie minuty. Każdy z bohaterów utworu wplątuje się w rozterki kochanków, starając się jak może, by upragnione małżeństwo stało się faktem. Wszystko kręci się wokół ich uczucia, które nie zna powodu ani racjonalności. Każdy musi sobie radzić z wirem swoich emocji.