Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto. Tomo I

Opis dokumentu

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto (Wenecja; 1761) - pierwszy tom zbioru komedii, których autorem jest związany z Wenecją, włoski komediopisarz, z zawodu prawnik Carlo Goldoni (1707-1793). Goldoni jest autorem ponad 200 komedii. We wczesnej młodości uległ urokom teatru i zaczął pisać sztuki, a nawet został członkiem wędrownej trupy. Jednak nie porzucił myśli o mieszczańskim stylu życia i po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego kontynuował karierę adwokacką. W 1748 roku porzucił zawód prawnika. Zawarł umowę z trupą Medebacha i zobowiązał się dostarczać dla niego 10 sztuk rocznie. W 1750 nawet powiększył tę liczbę do 16. Następnie związał się z innym teatrem, jednak nie udało mu się uniknąć zaciekłej rywalizacji z dwoma innymi dramatopisarzami weneckimi: Pietro Chiarim (1712-1785) i Carlo Gozzim (1720-1806). Zniechęcony wypowiedziami Gozziego opuścił w 1762 Wenecję i przeniósł się na stałe do Paryża, by wesprzeć występujący tam na stałe teatr włoski. Gdy współpraca z teatrem nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, został tymczasowo nauczycielem na dworze wersalskim. Goldoni przeciwstawił się i odnowił formę schyłkowej commedia dell’arte. Głosił powrót do pełnego, literackiego tekstu, do charakterów w miejsce typów umownych, do realizmu w przedstawieniu obyczajów, do prostego języka bez wymyślności barokowego stylu. Przeprowadzenie tej zmiany nie było łatwe. Goldoni musiał przekonać nie tylko publiczność, ale i aktorów, niechętnych do podporządkowania się woli autora, ani też odrzucenia maski i skupieniu się na mimice twarzy. Toteż początkowo uciekał się do kompromisu i szczegółowo opracowywał jedynie główną rolę, reszta zaś sztuki zachowywała charakter scenariusza. Z jego licznych dzieł, dziełami o trwałej wartości pozostało kilkanaście komedii pełnych werwy, życzliwie spoglądających na człowieka, których pogodny optymizm tchnie atmosferą oświecenia. Okazał się zwłaszcza mistrzem w oddaniu środowiska, obyczajów i języka ludzi z Wenecji. Niniejszy tom rozpoczyna pierwsza, zamówiona przez Gerolamo Medebacha na początku 1750 roku, komedia Il teatro comico, w tłumaczeniu na język polski Teatr komediowy. Wraz ze Wstępem autora do pierwszego zbioru komedii stanowi ona nie tylko manifest reformy włoskiego teatru komediowego, ale także istotny dokument w historii osiemnastowiecznej sceny weneckiej. Goldoni splata nowoczesność z tradycją dell’arte, przedstawia na scenie „poetykę w akcji”, polemizuje z rywalami scenicznymi, komentuje własny dorobek oraz walczy o godność nowej kategorii literatów, czyli poetów komediowych, do których sam się zalicza. Druga w kolejności La bottega del caffe (pol. Kawiarenka wenecka) z 1750 roku, jest jedną z najważniejszych komedii Goldoniego, w obrębie której rozwija się intermezzo o tym samym tytule, skomponowane przez Goldoniego w 1736 roku. Akcja komedii toczy się wokół kawiarni, miejsca spotkań bywalców i przechodniów, położonego w centrum placu, z którego rozciąga się widok na wszystkie otaczające go budynki. Jest to idea mikrokosmosu, w którym tworzą się różne dynamiki między bohaterami, którzy kłócą się, pomagają sobie i interesują się swoimi sprawami.Podobnie jak w wielu innych swoich utworach, wenecki dramaturg uwypukla wszystkie aspekty, negatywne lub pozytywne, powstania burżuazji. Stąd takie postacie, jak pracowity sklepikarz, symbol sprawnego i przedsiębiorczego mieszczaństwa, czy plotkarski lichwiarz, który żyje z wykorzystywania problemów ekonomicznych innych. Tom zamykają, napisana również w 1750 roku i wystawiona z sukcesem w tym samym roku w Teatro Sant'Angelo w Wenecji, komedia w trzech aktach Pamela fanciulla oraz napisana w 1759 roku jej kontynuacja zatytułowana Pamela maritata. Inspiracją dla autora, przy pisaniu tych komedii była powieść epistolarna Samuela Richardsona (1689-1761) Pamela, czyli cnota nagrodzona, z 1740 roku.