Das Fürtsenberger Porzellan

Opis dokumentu

Das Fürtsenberger Porzellan (Berlin, 1909) - bogato ilustrowana unikalnymi, czarno-białymi obrazami publikacja dotycząca historii manufaktury porcelany założonej w 1747 roku przez Johanna Georga von Langena (1699-1776), w niemieckiej miejscowości Fürstenberg, w Dolnej Saksonii. Autorem opracowania jest niemiecki historyk sztuki, inspektor muzealny w Muzeum Książęcym w Brunszwiku Christian Heinrich Scherer (1859-1935). W materiale autor słowem i obrazem przedstawia historię fabryki do II połowy XIX wieku. W Europie technologię produkcji porcelany wynalazł w pocz. XVIII w. Ehrenfried Walther von Tschirnhaus (1651-1708). Po jego śmierci prace kontynuował w Dreźnie i Miśni jego uczeń Johann Friedrich Böttger (1682-1719), alchemik elektora saskiego i króla Polski Augusta II Mocnego, kolekcjonera chińskiej porcelany. Böttger wyprodukował twardą białą porcelanę w 1709 roku. Od tego czasu datuje się produkcję porcelany europejskiej. Porcelanę wyrabianą w Saksonii nazywano „białym złotem”, gdyż zastępowała złoto jako królewski podarunek, osiągając ceny porównywalne do kruszcu. Manufaktura porcelany w Fürstenbergu to druga po miśnieńskiej najstarsza wciąż działająca w pierwotnym miejscu wytwórnia „białego złota” w Niemczech. Założono ją na polecenie księcia Brunszwiku Karola I (1713-1780), władcy niezwykle zaangażowanego w rozwój gospodarczy należących doń ziem. Produkcja porcelany w renesansowych murach zamku Fürstenberg rozpoczęła się jednak dopiero w roku 1753, gdy przybył tam mistrz Johann Benckgraff (1708-1753). Wcześniej funkcjonowała tam wyłącznie pracownia malarska, w której dekorowano wyroby innych wytwórców. W tym samym roku książę nakazał, aby w przyszłości wszystkie porcelanowe wybory Fürstenberg były sygnowane literą "F".Wczesna porcelana z Fürstenbergu miała szarawy odcień i była nie najlepszej jakości. Aby tuszować niedoskonałości surowca, talerze i półmiski dekorowano reliefowo. Obowiązujący wówczas styl rokoko – widoczny w produkowanym do dziś klasycznym fasonie Alt Fürstenberg z lat 1760. – ułatwiał te zabiegi. Na samym początku działalności manufaktura porcelany w Fürstenbergu oprócz zastawy stołowej wytwarzała interesujące serie figurek, m.in. inspirowanych późnorenesansową commedią dell'arte. Uroda tych drobnych form zyskała im od razu duże uznanie, ich produkcja odbywała się jednak nie bez trudności – właśnie wskutek problemów z masą porcelanową, utrudniających oddanie detalu. Jakość porcelany wytwarzanej w Fürstenbergu wyraźnie wzrosła po roku 1770. Zamożniejsi szlachcice i mieszczanie niemodne już zastawy rokokowe zaczęli zastępować nowymi formami klasycystycznymi. Pamiątką tamtych czasów jest produkowany do dziś fason Herzog Ferdinand. Wśród stosowanych wówczas dekoracji zgodnie z estetyką epoki dominowały reliefowe portrety w owalnych ramkach, niekiedy kobaltowych i złotych, a także sceny pasterskie wzorowane na grafikach. W 1774 roku książęca manufaktura w Fürstenbergu wzorem królewskiej – miśnieńskiej – mogła otworzyć biuro handlowe w Berlinie, co przypieczętowało jej finansowy sukces. Mimo kaprysów koniunktury, a przede wszystkim zmieniających się z biegiem czasu uwarunkowań politycznych i gospodarczych, manufaktura z powodzeniem funkcjonowała na rynku. Firma była zresztą zarządzana dosyć nowocześnie. W 1859 roku rząd księstwa Brunszwiku zdecydował się oddać firmę w dzierżawę, a w 1888 przekształcił ją w spółkę akcyjną – wszystko po to, by zapewnić manufakturze sprawne kierownictwo i dopływ kapitału. Najznakomitsze z dawnych fasonów porcelany Fürstenberg znajdują się również współcześnie w ofercie firmy. Oprócz wymienionych wyżej fasonów Alt Fürstenberg czy Herzog Ferdynand, przywołać warto klasycystyczny Empire z 1805 roku oraz Grecque z lat 1840-1850, reprezentujący styl Biedermeier.