Bemerkungen über die früheren Verhältnisse der Nogat

Opis dokumentu

Publikacja autorstwa Fryderyka Henryka Neumanna (1791-1869) - z wykształcenia aptekarza, z zamiłowania historyka, badacza i archiwisty koncentrująca się na opisie warunków hydrologicznych rzeki Nogat w średniowieczu. Kilkudziesięciostronicowy materiał, będący repliką do wcześniej omawianych zagadnień dowodzi, że rzeka Nogat w okresie średniowiecza nie była pierwotną i stałą odnogą Wisły lecz samodzielną niewielką rzeką wykorzystywaną przez Wisłę w jedynie czasie katastrofalnych powodzi. Według udokumentowanych źródeł historycznych w XIV wieku Nogat był niewielką obustronnie obwałowaną rzeką. Dolina Nogatu wykorzystywana była przez Wisłę w czasie wysokiej wody. Ponieważ wąska i kręta dolina nie mogła pomieścić wezbrań, wały niszczone były przy każdej większej powodzi, zwłaszcza związanej ze spływem kry. Katastrofalne powodzie w których przerwane zostały wały Nogatu odnotowane na przestrzeni XIV i XV wieku doprowadziły do przemodelowania samodzielnej rzeki w ujściowe ramię Wisły. Naturalny proces przejęcia doliny przez większą rzekę, przyśpieszony został wskutek działalności człowieka. Najpierw kupcy Gdańscy, w celu dodatkowego zasilenia dolnej Wisły w okresie niskich stanów wód, przekopali kępę oddzielającą obie rzeki i skierowali wody górnego Nogatu do Leniwki. Zmniejszenie przepływu znacznie utrudniło warunki żeglugi na Nogacie i wywołało protest Elblążan. Konflikt rozwiązał król Polski Zygmunt August (około 1554 roku) zgadzając się na sztuczny przekop nieco niżej i skierowanie części wód Wisły do starego koryta Nogatu. W krótkim czasie wody Wisły poszerzyły przekop. Skutkiem powyższych działań i decyzji była drastyczna zmiana stosunków wodnych na Żuławach. Opracowanie jest przedrukiem z czasopisma Neue Preuβische Provinzial-Blätter.