Elbląska Biblioteka Cyfrowa Adres URL: http://historia.bibliotekaelblaska.pl/dokument/anton-reiser-ein-psychologischer-roman-zweiter-theil Tytuł: Anton Reiser. Ein psychologischer Roman. […] Zweiter Theil Typ: Stary druk Autor: Moritz, Karl Philipp Rok publikacji: 1786 Miejsce publikacji: Berlin Strony: [ 4 ]; 187 Języki: ger Sygnatura: 92645/2 Kategorie: Zbiory zabytkowe Stare druki XVII-XVIII w. Hasła przedmiotowe: Stary druk -18 w. Anton Reiser Literatura niemieckojęczna - Anton Reiser - część druga Literatura niemieckojęczna - powieść psychologiczna - 18 w. Literatura niemieckojęzyczna - powieść rozwojowa - 18 w. Moritz, Karl Philipp (1756 -1793) Opis dokumentu: Anton Reiser … - część druga (Berlin, 1786), wydanej w czterech tomach, na przestrzeni 1785-1790, powieści psychologicznej Karla Philippa Moritza (1756 -1793), którą śmiało można określić mianem powieści rozwojowej (niem. Entwicklugsroman) – powieści, ukazującej na tle obyczajowym epoki dzieje duchowego rozwoju bohatera. Autor był niemieckim pisarzem zaliczanym do okresu Sturm und Drang, berlińskiego oświecenia i klasyki weimarskiej. Prowadził barwne i urozmaicone życie, w trakcie którego był uczniem kapelusznika, aktorem, guwernerem, nauczycielem, redaktorem, filozofem, teoretykiem sztuki, krytykiem literackim i profesorem sztuki. Anton Reiser opowiada o dzieciństwie i wczesnej młodości postaci przypominającej Moritza, ale nie jest to w ścisłym sensie autobiografia. Moritz nazwał swoją powieść "biografią" lub "powieścią psychologiczną", podkreślając w ten sposób podjętą przez siebie w Anton Reiser próbę obiektywnego, bezstronnego prześledzenia wewnętrznej, psychologicznej historii rozwoju postaci i formowania się charakteru. Autor stara się opisać rozwój młodego człowieka - między ambicją, trudnościami społecznymi i rozpadem moralnym z jednej strony a społecznymi frazesami i indywidualnymi nadziejami z drugiej. W części drugiej Anton kontynuuje swoje fantazje o byciu sławnym i podziwianym, ponieważ otrzymuje stypendium, które pozwala mu na uczęszczanie do gimnazjum w Hanowerze. Niestety, tutaj jak zawsze, fantazje kłócą się z rzeczywistością, podobnie jak w części pierwszej. Życie Reisera, jako stypendysty, jest tak samo upokarzające jak życie w domu rodziców. Frustracje pojawiają się poprzez ciągłe porównywanie z innymi uczniami, z bogatych domów, którzy nie uważają go za równego społecznie i wykluczają go ze swojego grona. Upokorzenia związane z niską pozycją społeczną Antona stale narastają, aż do momentu, gdy ponownie szuka on schronienia w świecie książek, popadając w nałóg czytania. W tym czasie pomysł zostania aktorem pojawia się również jako sposób na ucieczkę od rzeczywistości, a jednocześnie na bycie obiektem uwagi i podziwu. Pomysł ten staje się obsesją Antona, gdy słynna trupa aktorów spędza lato na występach w Hanowerze. Anton Reiser nie potrafi odnaleźć się w życiu, ponieważ ciągle goni za fantazjami. W związku z tym opowieść o jego początkach ma służyć jako przykład przestrogi. Jednocześnie jednak zdystansowane, "psychologiczne" podejście Moritza zachęca czytelnika do zrozumienia przyczyn zachowania Antona, które zazwyczaj tkwią w czynnikach socjologicznych, zmuszających go do ucieczki od rzeczywistości w fantazję i budzących współczucie.