Anton Reiser. Ein psychologischer Roman. […] Vierter Theil

Typ: Stary druk Rok publikacji: 1790 Miejsce publikacji: Berlin Autor:
  • Moritz, Karl Philipp
Strony: VIII; 198 Sygnatura: 92645/4 biblioteka cyfrowa link Języki: ger Hasła kluczowe:
  • Stary druk - 18 w.
  • Anton Reiser
  • Literatura niemieckojęczna - Anton Reiser - część czwarta
  • Literatura niemieckojęczna - powieść psychologiczna - 18 w.
  • Literatura niemieckojęzyczna - powieść rozwojowa - 18 w.
  • Moritz, Karl Philipp (1756 -1793)
Pobierz plik XML Pobierz plik TXT Kategorie:
Data dodania: 02.04.2021

Opis dokumentu

Anton Reiser … - ostatnia, czwarta część (Berlin, 1790), wydanej na przestrzeni 1785-1790, powieści psychologicznej Karla Philippa Moritza (1756 -1793), którą śmiało można określić mianem powieści rozwojowej (niem. Entwicklugsroman) - powieści, ukazującej na tle obyczajowym epoki dzieje duchowego rozwoju bohatera. Autor był niemieckim pisarzem zaliczanym do okresu Sturm und Drang, berlińskiego oświecenia i klasyki weimarskiej. Prowadził barwne i urozmaicone życie, w trakcie którego był uczniem kapelusznika, aktorem, guwernerem, nauczycielem, redaktorem, filozofem, teoretykiem sztuki, krytykiem literackim i profesorem sztuki. Anton Reiser opowiada o dzieciństwie i wczesnej młodości postaci przypominającej Moritza, ale nie jest to w ścisłym sensie autobiografia. Moritz nazwał swoją powieść "biografią" lub "powieścią psychologiczną", podkreślając w ten sposób podjętą przez siebie w Anton Reiser próbę obiektywnego, bezstronnego prześledzenia wewnętrznej, psychologicznej historii rozwoju postaci i formowania się charakteru. Autor stara się opisać rozwój młodego człowieka - między ambicją, trudnościami społecznymi i rozpadem moralnym z jednej strony a społecznymi frazesami i indywidualnymi nadziejami z drugiej. W części czwartej Anton wędruje po różnych trupach teatralnych, szukając zaangażowania jako aktor. Przedmowa do tej części powieści zapowiada porażkę, bo pragnienie Antona, by zostać aktorem, wynika raczej z egoistycznej potrzeby życia w zastępstwie poprzez aktorstwo, niż z bezinteresownej chęci sprawiania przyjemności innym swoimi występami. Pod koniec części czwartej Anton przeżywa krótki okres stabilizacji jako student w Erfurcie, ale gdy tylko jego sytuacja materialna zaczyna się pogarszać, ponownie ucieka w swoje aktorskie fantazje. Teatr jest dla Antona światem bardziej naturalnym i właściwym niż otaczający go świat realny. Wydaje się, że tym razem istnieje konkretna szansa na angaż w zespole teatralnym, ale nadzieja ta zostaje rozwiana w końcowych partiach powieści. Anton Reiser nie potrafi odnaleźć się w życiu, ponieważ ciągle goni za fantazjami. W związku z tym opowieść o jego początkach ma służyć jako przykład przestrogi. Jednocześnie jednak zdystansowane, "psychologiczne" podejście Moritza zachęca czytelnika do zrozumienia przyczyn zachowania Antona, które zazwyczaj tkwią w czynnikach socjologicznych, zmuszających go do ucieczki od rzeczywistości w fantazję i budzących współczucie, a opisy zmagań Antona, jakie znosił w zdobywaniu wykształcenia i wkraczaniu w dorosłość, dają czytelnikowi niezwykle bogaty obraz tamtych czasów.