Wanat, Józef (1919–1991) – inżynier mechanik, dyrektor naczelny Zakładów Mechanicznych „Zamech” w latach 1953–1963

Józef Wanat urodził się 25 listopada 1919 r. w Rzeczniowie, zmarł 29 sierpnia 1991 r. i pochowany został w Sopocie. Inżynier mechanik, wieloletni Dyrektor Naczelny Zamechu, radny Elbląga, poseł na Sejm PRL II kadencji z ramienia PZPR, społecznik i aktywista. W 1946 r. rozpoczął pracę w przemyśle ciężkim, początkowo w Zaodrzańskich Zakładach Przemysłu Metalowego im. Marcelego Nowotki w Zielonej Górze. W 1950 r. został dyrektorem naczelnym Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych. W latach 1953–1963 był dyrektorem naczelnym Zakładów Mechanicznych im. gen. Karola Świerczewskiego, zwanych powszechnie Zamechem. Pod jego kierownictwem Zamech zaczął produkować turbiny parowe na licencji radzieckiego LMZ (Leningradzkij Mietaliczeskij Zawod) o mocach 25 MW, 50 MW oraz turbin 120 MW na licencji angielskiego Metropolitan-Vickers. W tym samym czasie w Zamechu  uruchomiono produkcję przekładni okrętowych, cementowych i turbinowych oraz rozpoczęto przygotowania do produkcji okrętowych śrub nastawnych. Dokonano też reorganizacji zakładu, wyodrębniając z niego sześć wytwórni produkcyjnych i stabilizując kadrę kierowniczą. Te zmiany przyczyniły się do tego, że Zamech stał się w latach 70. i 80. XX w. znanym na świecie producentem turbin, przekładni zębatych, urządzeń wyposażenia okrętowego i maszyn do obróbki plastycznej metali. Załączone zdjęcie przedstawia kierownictwo Zamechu na tle pierwszej turbiny TK50 w fabrycznej stacji prób – rok 1960. W centralnym miejscu stoi Józef Wanat (oznaczony numerem 10). Rok 1956 to rok przełomu w polskiej polityce i początek „gomułkowskiej odwilży”, która ostatecznie zakończyła epokę stalinizmu. Na lata, kiedy Józef Wanat pełnił funkcję dyrektora naczelnego Zamechu przypadł czas budzących się inicjatyw politycznych, społecznych i kulturalnych. Wiodącą rolę w tych działaniach odgrywała młoda kadra inżynierska Zamechu. Inicjatywy te przybrały formę klubu dyskusyjnego „Czerwona Oberża”, Klubu NOT, Galerii-EL. Dyrektor Józef Wanat był bardzo przychylny tym inicjatywom i wspierał je. Józef Wanat należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), a w 1954 r. został radnym Miejskiej Rady Narodowej w Elblągu i pracował w niej w komisji budżetu, finansów i planowania. W 1957 r. został  wybrany na 4-letnią kadencję posła na Sejm PRL II kadencji z okręgu Elbląg. W trakcie pracy w parlamencie zasiadał w Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi oraz w Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa. Jako poseł wspierał Elbląg, kierując do niego inwestycje jak np. stację obsługi samochodów na ul. Nowodworskiej. W roku 1963 przeniósł się do Gdańska, gdzie objął stanowisko dyrektora w Zjednoczeniu Przemysłu Terenowego. Pracował tam do emerytury. Za swoją działalność i osiągnięcia został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Jego imię nosi jedna z oddanych do użytku w roku 2008  ulic na elbląskiej dzielnicy Modrzewina.

Bibliografia: Prasa zakładowa „Na warcie pokoju” z lat 1951–1957 oraz „Głos Zamechu” z lat 1963–1990; Archiwalia Zamachu;  Internet