Schichau, Ferdinand Gottlob

Ferdinand Gottlob Schichau (1814-1896) – przedsiębiorca niemiecki, konstruktor maszyn parowych i okrętów. Człowiek, który w znaczący sposób wpłynął na rozwój Elbląga i regionu w XIX wieku, a stworzone przez niego przedsiębiorstwo przetrwało do II wojny światowej.  Jako 17-latek, wzbudził niemałą sensację, prezentując w Elbląskim Towarzystwie Przemysłowym własnej konstrukcji model maszyny parowej. Elbląski landrat (starosta) Abramowski dostrzegł w nim wielki talent i ufundował stypendium na studia w Królewskim Instytucie Przemysłu w Berlinie (praktyki odbył w Anglii). W 1837 dzięki pożyczce od ojca otworzył w Elblągu warsztat budowy maszyn. Zainteresowany przemysłem okrętowym, rozwinął wkrótce swoje przedsiębiorstwo w tym kierunku. 4 października1837 r. w lokalnej gazecie "Elbinger Anzelgen" ukazało się ogłoszenie o powstaniu firmy - Zakład Budowy Maszyn F.G. Schichau przy ul. Wałowej 10. Pierwszym zamówieniem było wykonanie w 1841 wyposażenia pierwszej pogłębiarki mechanicznej wykonanej w Niemczech (bez napędu), używanej przez następne 45 lat na rzece Elbląg i Zalewie Wiślanym. W 1847 w jego firmie powstała maszyna parowa do napędu pierwszego parowca zbudowanego całkowicie w Prusach "James Watt" (kadłuby tych jednostek powstawały jeszcze w stoczni Mitzlaffa). W 1852 dostarczył wyposażenie dla korwety pruskiej marynarki wojennej "Danzig" budowanej w Gdańsku. W 1854 Schichau zbudował własną stocznię w Elblągu, gdzie powstał pierwszy niemiecki parowiec o konstrukcji żelaznej i napędzie śrubowym ("Borussia", 1855). W latach 1855-1875 zbudowano 100 okrętowych maszyn parowych i 300 innych. Od 1859 roku zakłady Schichaua produkowały też na dużą skalę parowozy. W 1872 roku Schichau powiększył przedsiębiorstwo, wykupując stocznię Mitzlaffa w Elblągu. Schichau produkował głównie niewielkie statki pasażerskie i handlowe, pogłębiarki i holowniki na potrzeby armatorów z Prus Wschodnich i na eksport (w 1876 zwodowano setny statek). Dalszy rozwój firmy zapewniły liczne zamówienia wojskowe, począwszy od 1877 roku, szczególnie stocznia Schichaua wyspecjalizowała się w budowie torpedowców i niszczycieli. Oprócz stoczni elbląskiej, od 1889 Schichau zorganizował zakład remontowy okrętów w Piławie, a w 1892 uruchomił nowo zbudowaną stocznię w Gdańsku, umożliwiającą budowę większych statków. Po jego śmierci przedsiębiorstwo prowadził zięć, Carl Heinz Ziese (1848-1917) współautor najdonioślejszych wynalazków i najnowocześniejszych konstrukcji firmy.

Schichau należał do najbogatszych obywateli Niemiec, a na pewno Prus Wschodnich. Był podziwiany i szanowany, dostępując największych zaszczytów. Oprócz stoczni i fabryki lokomotyw, był właścicielem przedsiębiorstwa żeglugowego po Zalewie Wiślanym i Bałtyku, posiadał wybudowany w latach 50-tych dom, stojący pomiędzy Bramą Targową, a wejściem do biurowca stoczni oraz willę "Concordia" w Krynicy Morskiej. Elblążanom dał się poznać również, jako miłośnik i mecenas teatru i muzyki. Należał do Związku Śpiewaczego, ale też i do Resursy Obywatelskiej i Loży Masońskiej. Odwiedzany był przez koronowane głowy, nagradzany orderami, wyróżniany zaszczytnymi tytułami honorowego obywatela Elbląga i Gdańska. Ten uznany obywatel Elbląga potrafił dzielić się swoim bogactwem, poza tym zapewniał dobre warunki swoim robotnikom, szczególnie pod względem opieki zdrowotnej (sporo finansów przeznaczał na zakładową kasę chorych), rozwijał też szkolnictwo zawodowe. Prowadził działalność filantropijną - wniósł spory wkład finansowy w rozbudowę infrastruktury miejskiej Elbląga, szkół, sierocińców, założył też kasę ubogich. Jego pracowite życie wypełniały niestety również klęski, z pięciorga dzieci, ojca przeżyła tylko dwójka - jedyny syn, któremu obca była technika, więc objął gospodarkę gdzieś w okolicy i córka, ożeniona w 1876 r. z Carlem Ziese.

ciekawe źródła:

http://www.eduteka.pl/temat/Ferdinand-Schichau

http://www.truso.republika.pl/page119463916147967fa0a6d90.html

http://historia-wyzynaelblaska.pl/f.-g.-schichau.html

http://www.reklama.elblag.com.pl/arch/artykuly/page_1.html

http://wodnyfilar.blogspot.com/2014/01/ferdynand-schichau.html

http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Ferdinand_Schichau

http://eswiatowid.pl/Aktualno%C5%9Bci/tabid/158/ItemId/33046/Default.aspx

http://www.eduteka.pl/temat/Ferdinand-Schichau

 

Dodatkowe informacje [w]:

Janusz Charytoniuk - Elbląska Księga cz. II

Elbląski Wortal Historyczny:

Publikacja na temat historii zakładów Schichau'a, wydana z okazji setnej rocznicy ich istnienia, [w]:100 Jahre Schichau 1837-1937

Szkic biograficzny, poświęcony Ferdinandowi Gottlobowi Schichau’owi, [w]: Ferdinand Schichau ein Fürst der Arbeit im deutschen Osten, 1902, sygn. 34470

Sprawozdanie dotyczące warunków socjalnych w stoczniach Schichau’a w Elblągu, Gdańsku i Królewcu, [w]:  F. Schichau G.M.B.H. Elbing : Sozialbericht der Betriebsgemeinschaften der Werke Elbing, Danzig, Königsberg (PR) ,1942

Regulamin dla pracowników fabryki maszyn Schichau’a, [w]: Reglement für die Arbeiter der Schichau'schen Maschinen-Fabrik, 1864, sygn. 35918 adl.49