Pracz-Praczyński, Hilary Bolesław (1900–1970) – duchowny katolicki, franciszkanin
Ur. 8 VII 1900 r. w Trzebieniu, w diec. sandomierskiej, w rodzinie Jana koniuszego w stadninie Zamoyskich i Marii z d. Paciorek. Kształcił się w Trzebieniu, a następnie w Gimnazjum Rocha Kowalskiego w Warszawie. Przygotowanie do kapłaństwa rozpoczął w Sandomierzu. 4 X 1919 r. wstąpił do Zakonu Ojców Franciszkanów we Lwowie, a po roku został przeniesiony do Krakowa. Śluby wieczyste złożył w 1926 r. w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał 11 III 1928 r. we Lwowie z rąk abpa Bolesława Twardowskiego. Do 1929 r. wikariusz i katecheta szkół podstawowych we Lwowie, 1929–1930 w parafii Czyszki k. Lwowa, 1930–1932 w Sanoku, 1932–1934 w Grodnie, 1934–1936 w Gnieźnie i 1936–1938 w Horyńcu-Zdroju. W l. 1938–1939 misjonarz i rekolekcjonista w Wilnie. Od 3 V 1939 r. gwardian klasztoru i proboszcz parafii św. Michała w Iwieńcu w diec. pińskiej. Kapelan Wojska Polskiego i Armii Krajowej w stopniu majora w Puszczy Nalibockiej i Kampinoskiej. Nosił pseudonim „Gwardian”. Po rozbiciu oddziału partyzanckiego pod koniec 1944 r. dotarł do klasztoru franciszkanów w Radomsku. Na początku 1945 r. pracował w parafii Zbrachlin w diecezji włocławskiej. Na polecenie władz zakonnych od 14 IV 1945 r. bezskutecznie starał się odzyskać kościół NMP w Toruniu. Od VII 1945 r. na terenie diecezji warmińskiej był „szefem misji na Ziemie Odzyskane” i w tym charakterze organizował i nadzorował duszpasterstwo. Obsadził franciszkanami kościoły w Gardei, Iławie, Kwidzynie, Elblągu, Morągu, Prabutach, Suszu oraz Nowym Dworze Gdańskim. 5 VII 1945 r. objął administrację kościoła św. Mikołaja, św. Pawła, a w XI 1945 r. św. Wojciecha w Elblągu. Od IV 1946 r. pracował duszpastersko tylko przy elbląskim kościele św. Wojciecha. Inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa od początku 1950 r., a najprawdopodobniej w listopadzie tego roku aresztowany. Sąd w Gdańsku po sfingowanym procesie 18 VII 1951 r. oskarżył go, że „w czasie od 1945 r. do listopada 1950 r. rozpowszechniał w Elblągu fałszywe i mogące wyrządzić istotną szkodę interesom Państwa Polskiego wiadomości na temat rzekomej politycznej i gospodarczej zawisłości Polski od Związku Radzieckiego oraz rzekomo mającej nastąpić w bliskiej przyszłości zmianie ustroju w Polsce w wyniku interwencji państw zachodnich”. Otrzymał wyrok 3 lat więzienia i mimo apelacji został on utrzymany w mocy. Po uwolnieniu od II 1953 r. do 22 XII 1956 r. administrator parafii św. Wojciecha w Elblągu. Przeprowadził gruntowny remont plebanii i kościoła św. Wojciech. W l. 1956–1967 duszpasterzował w Łagiewnikach. Od 1967 r. do śmierci pracował w Nieszawie. Zm. 5 II 1970 r. w Nieszawie. Spoczywa na cmentarzu bródnowskim w Warszawie.
Bibliografia: M. Józefczyk, Elbląg i okolice 1937–1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów, Elbląg 1998, s. 115–118, 120–123, 125, 170–174; W. Zawadzki, Życie religijne w Elblągu w latach 1945–1992, w: Historia Elbląga t. V (19451975), część 2. Społeczeństwo, kultura, wyznania i rozwój przestrzenny, red. A. Groth, Gdańsk 2005, s. 168–169, 209–214, 221–223, 275–276; A. Kopiczko, Pracz-Praczyński Hilary Bolesław, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, red. J. Myszor, Warszawa 2006, s. 176; https://www.franciszkanie-warszawa.pl/?p=5765; https://naszelomianki.pl/2007/04/29/kapelani-z-puszczy-kampinoskiej-cz-ii/.
