Olszewski, Zdzisław (1935–2017) – menadżer i działacz społeczny, wojewoda elbląski, samorządowiec

Autor: prof. dr hab. Jerzy Borzyszkowski | Data dodania: 11.12.2019

Olszewski, Zdzisław (1935–2017) – menadżer i działacz społeczny, wojewoda elbląski i samorządowiec, rzecznik współpracy różnych ludzi i partii, gmin i województw, regionów pogranicza – w tym polsko-rosyjskiego i krajów nadbałtyckich.

Urodził się w Starogardzie Gdańskim – stolicy Kociewia w rodzinie bankowców, Pauliny z d. Lewickiej i Franciszka, pracujących w późniejszych latach w Łodzi i Płocku, a w czasie wojny w Warszawie i Krakowie. Miał jedną siostrę. Ojciec zginął w powstaniu warszawskim. Po wojnie rodzina zamieszkała w Płocku, gdzie Zdzisław ukończył Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Małeckiego. Po maturze w 1951 r. podjął studia na Wydziale Leśnym UAM w Poznaniu. Wydział ten w następnym roku stał się częścią nowej Wyższej Szkoły Rolniczej, w ramach której pojawił się Wydział Technologii Drewna, na którym w 1955 r. Zdzisław otrzymał dyplom inżyniera. Tuż po studiach z nakazem pracy zjawił się w Elblągu, gdzie w Zakładach im. Wielkiego Proletariatu, pracujących na potrzeby wojska, pracował jako konstruktor i kierownik kontroli technicznej. W 1959 r. zakład ten zmienił swój profil na produkcję cywilną, a z czasem głównie produkcji mebli. Zdzisław O. w 1961 r. został jego naczelnym inżynierem, od 1968 r. naczelnym dyrektorem. Dzięki jego innowacyjnym pomysłom, m.in. współpracy z grupą projektantów – absolwentów Państwowej Wyższej Szkoły Plastycznej w Gdańsku, zakład ten zajął w przemyśle meblarskim pierwsze miejsce w kraju. Jego dyr. był mistrzem organizacji współpracy inżynierów i robotników, oddanym interesom załogi. Będąc członkiem PZPR działał w organizacjach technicznych i aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-kulturalnym miasta, m.in. jako miłośnik sportu i działacz Zakładowego Klubu Sportowego „Olimpia” oraz rzecznik współpracy zakładów przemysłowych Elbląga na rzecz miasta. Od 1975 r. był przez wiele kadencji członkiem Miejskiej Rady Narodowej w Elblągu. W czerwcu 1980 r. został wybrany na przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodowej. We wrześniu oddał legitymację partyjną i został członkiem NSZZ „Solidarność”. W maju 1981 r. z rekomendacji m.in. dyrekcji „Zamechu” i „Solidarności” powołano go na stanowisko wojewody elbląskiego. Na tymże stanowisku dał szczególny przykład możliwości współpracy ludzi i różnych środowisk na rzecz dobra wspólnego, zyskując uznanie społeczeństwa. Po wprowadzeniu stanu wojennego 15 XII 1981 r. został odwołany ze stanowiska „za niewłaściwe wykonywanie obowiązków”. Przez kilka lat nie było dla niego w Elblągu pracy. W 1986 r. powierzono mu organizację Elbląskiego Centrum Usług Techniczno-Organizacyjnych Budownictwa, które szybko stało się znaczącą firmą w skali regionu. Wspierając również instytucje i wydarzenia kulturalne w mieście, m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Ziemia Elbląska”, był też gorącym orędownikiem odbudowy Starego Miasta Elbląga. 20 XII 1989 r. z rekomendacji Komitetu Obywatelskiego i NSZZ „Solidarność” oraz PSL – Odrodzenie i Stronnictwa Demokratycznego został ponownie wojewodą elbląskim. Na tym stanowisku pracował i działał do 1996 r. Będąc członkiem Porozumienia Centrum był rzecznikiem współpracy międzywojewódzkiej, zaangażowanym w realizację ogólnopomorskich projektów, jak i działania na rzecz reformy ustroju terytorialnego państwa – jego decentralizacji i rozwoju samorządności, także regionalnej. Z jego znacznym udziałem zostały nawiązane bliskie kontakty Elbląga i Gdańska z Królewcem i Obwodem Kaliningradzkim oraz zbudowano przejście graniczne w Grzechotkach – Mamonowie. Z chwilą powstania diecezji elbląskiej w 1992 r. wspierał jej ordynariusza ks. bp. A. Śliwińskiego, a wcześniej już ks. inf. M. Józefczyka w organizacji najważniejszych instytucji, przekazując na jej rzecz stosowne budynki. 31 VIII 1994 decyzją Premiera – Urzędu Rady Ministrów został odwołany ze stanowiska wojewody i mianowany podsekretarzem stanu – pełnomocnikiem Rządu RP ds. współpracy północnych regionów z obwodem kaliningradzkim i Sankt Petersburgiem. Od 1 IV 1997 r. pracował jako pełnomocnik wojewody elbląskiego ds. utworzenia Euroregionu Bałtyk, jaki powstał w 1998 r. Z dniem 1 V 1999 r. przeszedł na emeryturę, podejmując jednocześnie pracę jako dyrektor Sekretariatu Stowarzyszenia Gmin RP Euroregionu Bałtyk, jakie z inicjatywy Elbląga powstało w 1997 r., skupiając 56 podmiotów z Polski, Rosji, Łotwy i Szwecji. W jego elbląskiej siedzibie pracował do 2012 r. Działając nadal jako radny miasta wspierał m.in. długoletniego prezydenta Henryka Słoninę, reprezentującego obcą PC – PiS SLD. Z myślą o rozwoju Elbląga, jako ośrodka edukacji, nauki i kultury, wspierał m.in. jego obie uczelnie. Był też rzecznikiem obecności miasta w województwie pomorskim. Polityczna przynależność nie przeszkadzała mu w przyjaźniach i współpracy z innymi ludźmi. Był zawsze praktykującym katolikiem, wrażliwym na problematykę społeczną. Za bezinteresowną służbę na rzecz miasta i regionu uhonorowano go tytułem Człowiek Roku 1997, nadawanym przez Kapitułę powołaną przez Sejmik Samorządowy Województwa Elbląskiego. Wcześniej przyznano mu Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyże Kawalerski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, a także liczne wyróżnienia – w tym Złoty Medal „Pro Ecclesia et Pontifice”, nadany przez Jana Pawła II. Zdzisław Olszewski 21 VII 1957 r. zawarł związek małżeński z Marią Syryńską-Hiro, absolwentką Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, która zmarła 9 XI 2006. Byli bezdzietni. Zdzisław zmarł nagle 27 I 2017 r., odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Pochowano go z honorami państwowymi i kościelnymi obok żony na cm. przy ul. Agrykola.

 

Bibliografia: B. Janikowska, Kalendarium 1 czerwca 1975–31 grudnia 2000 r.; Suplement do t. V Historii Elbląga, red. A. Groth, Gdańsk 2005, s. 75, 141–142, 169, 195, 213 i 221. Relacje – wspomnienia m.in. B. Janikowska, J. Sitek i ks. M. Józefczyk; J. Borzyszkowski, B. Janikowska, M. Józefczyk, J. Sitek, Zdzisław Olszewski (1935–2017) – wojewoda elbląski, rzecznik współpracy województw Pomorza Nadwiślańskiego i krajów nadbałtyckich – regionów pogranicza polsko-rosyjskiego, „Acta Cassubiana”, t. XIX, Gdańsk 2017, s. 581–588.