Łączkowski, Ryszard (1927–1997) – inżynier w Zakładach Mechanicznych ZAMECH, wykładowca i nauczyciel

Prof zw. dr hab. inż. Ryszard Łączkowski urodził się 30 września 1927 roku w Będzinie. Swój pierwszy etap edukacji rozpoczął w siedmioklasowej Publicznej Szkole Podstawowej w Dąbrowie Górniczej. Już wtedy wykazywał dużą chęć do nauki, poznawania świata i otaczających go zagadnień ze szczególnym uwzględnieniem  przedmiotów ścisłych jak matematyka i fizyka. W całej przestrzeni okresu wczesnej edukacji zaliczał się do grupy najlepszych uczniów w szkole. Po zakończeniu wojny kontynuował naukę w Państwowej Szkole Górniczej i Hutniczej im. Staszica w Dąbrowie Górniczej – Gimnazjum Mechanicznym, gdzie umacniał swoje matematyczno-fizyczne pasje. Po złożeniu egzaminu dojrzałości rozpoczął studia na Politechnice Śląskiej w Wydziale Mechanicznym na Oddziale Energetyczno-Konstrukcyjnym, gdzie w dniu 20 listopada 1948 roku został wpisany w poczet studentów. W czasie całego okresu studiów zdawał egzaminy z 66 przedmiotów, uzyskując w tym 49 ocen bardzo dobrych i 17 dobrych. Egzamin dyplomowy zdał w dniu 18 lutego 1952 roku z oceną bardzo dobrą, a w  dniu 10 marca 1952 roku otrzymał stopień inżyniera mechanika. Studia magisterskie odbył na tej samej uczelni na Oddziale Turbin Parowych Wydziału Mechanicznego w latach 1952–1954. W okresie tym zdał 33 egzaminy w tym 18 z wynikiem bardzo dobry 5 z wynikiem dobry. Egzamin dyplomowy na temat turbiny TC 25 zdał z wynikiem bardzo dobry w dniu 18 czerwca 1954 roku. Wykładowcą na tej uczelni i „duchowym opiekunem” przyszłych konstruktorów turbin był profesor Kazimierz Kotarba – przez wiele lat konsultant firmy ZAMECH w zakresie turbin parowych.  Lata studiów były dla Ryszarda Łączkowskiego nie tylko czasem normalnego kształcenia i rozwoju inżynierskiego. W tym okresie budziły się jego główne zainteresowania związane z maszynami energetycznymi, które później przekształciły się w pasję. Mimo że jako zdolny młody inżynier nie miał problemów  z otrzymaniem pracy na Śląsku, kierując się swoimi zainteresowaniami i pasją zawodową na wieść o tworzeniu się w Elbląskim ZAMECHU ośrodka projektowania, produkcji i rozwoju maszyn energetycznych w sierpniu 1954 roku – wybrał ten ośrodek i to miasto. Początkowo zajmował się sprawami montażu turbin, pełniąc funkcję zastępcy kierownika Wydziału Montażu Turbin. Przekonany, że wiedza jaką zdobył na uczelni, a następnie pogłębił w praktyce może być spożytkowana znacznie lepiej, w rok później przeniósł się do pierwszej komórki badawczej utworzonej w biurze konstrukcyjnym. Od 1955 roku Ryszard Łączkowski specjalizował się w dziedzinie dynamiki maszyn, zajmując się szczegółowo  drganiami, hałasem i wytrzymałością materiałów.  Nie przypuszczał wówczas, że będzie to początek jego kariery naukowej. Kierunki podejmowanych przez niego badań dyktowało życie. Plonem kilku lat doświadczeń nad drganiami łopatek był obszerny artykuł omawiający w sposób nowatorski doświadczenia w tej mierze. W środowisku naukowym artykuł spotkał się z bardzo żywym zainteresowaniem, na bazie którego powstała opinia, że był to wspaniały temat na pracę doktorską. Artykuł stał się jednym z rozdziałów rozprawy doktorskiej poświęconej metodzie obliczania przy pomocy maszyn cyfrowych zwiniętych łopatek. Doktorat uzyskał w 1964 roku. W cztery lata później przygotowywał się do obrony pracy habilitacyjnej. Jej temat znowu podyktowały potrzeby. Po opublikowaniu w jednym z czasopism naukowych pracy z teorii sprężystości, stwierdzono że jest to właściwie praca habilitacyjna. Merytoryczna część pracy została udokumentowana i potwierdzona wieloletnimi doświadczeniami prowadzonymi w zakładowym laboratorium ZAMECH. Wyraz temu dały recenzje przekazane przez profesorów Politechniki Warszawskiej, Gliwickiej i Łódzkiej. Kolokwium habilitacyjne odbyło się w dniu 25 października 1968 roku. Ryszard Łączkowski był pierwszym doktorem habilitowanych w Zakładach Mechanicznych ZAMECH. Wkrótce mianowano go docentem w elbląskiej filii Politechniki Gdańskiej. Dalsze stopnie kariery naukowej związane były z Politechniką Gdańska i obejmowały funkcje:

Adiunkta – lata 1977 do 1984,

Profesora nadzwyczajnego – lata 1984 do 1993,

Profesora zwyczajnego – od roku 1993.

Czym  były dla niego zdobywane tytuły? Prywatnym hobby, czy też potwierdzeniem głębokiej wiedzy? Za drugą wersją przemawia ogromna ilość, bo ponad sto dwadzieścia  publikacji naukowych zamieszczanych w specjalistycznych czasopismach. Kompendium wiedzy z dziedziny drgań elementów turbin zawarł Ryszard Łączkowski w książce pt. „Drgania elementów turbin cieplnych” wydanej w 1974 roku, za którą uzyskał nagrodę indywidualną I stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Następnymi książkami i podręcznikami jakie napisał  były: „Wyważanie elementów wirujących” wydane w 1979 roku, „Wibroakustyka maszyn i urządzeń wydana w 1983 roku oraz skrypt dla studentów „Wytrzymałość materiałów”, który ukazał się w 1988 roku. W ostatnich latach swojej działalności naukowej Ryszard Łączkowski skierował się ku nowej dla siebie dziedzinie naukowej – socjologii. Napisał artykuł, który został opublikowany w piśmie socjologicznym na temat zastosowania teorii katastrof do analizy polskich kryzysów politycznych. Ten nowy i trudny dział matematyki wywodził się z topologii i teorii stateczności strukturalnej układów mechanicznych, które mogą mieć zastosowanie w naukach społecznych. Artykuł ten odbił się szerokim echem głównie w środowisku rządowym i był przedmiotem długich dyskusji z Premierem ówczesnego Rządu Mieczysławem Rakowskim. W dziedzinie teorii katastrof wydał między innymi takie prace jak: „Teoria chaosu, a zasada przyczynowości”, „Chaotyczne ruch wahadła”, „Korelacja między strukturą metalograficzną stopów metali a ich wytrzymałością techniczną”, „Ruchy chaotyczne wirnika turbogeneratora przy trójfazowym zwarciu krótkim”. W całej przestrzeni swojej kariery zawodowej i naukowej prof. Łączkowski otrzymywał wiele propozycji przejścia do innych instytucji naukowych, lecz z żadnej z nich nie skorzystał. Wychodził z założenia, że nowoczesny przemysł turbinowy musi opierać się o zaplecze naukowo-badawcze, musi być ściśle związany z badaniami naukowymi. Część zaś kadry naukowej winna brać udział w procesach konstrukcyjnych i produkcyjnych.  Namacalnym odzwierciedleniem tej zasady    były codzienne „południowe” wizyty prof. Łączkowskiego na Wydziale Montażu Turbin i rozmowy z doświadczoną kadrą monterską na tematy związane z technologicznością opracowywanych rozwiązań konstrukcyjnych produkowanych turbin. Chwile te były bardzo cenione zarówno przez prof. Łączkowskiego, jak i kadrę kierowniczą i monterską Wydziału Montażu Turbin. Kariera zawodowa prof. Ryszarda Łączkowskiego w Zakładach Mechanicznych ZAMECH rozpoczęła się w sierpniu 1954 roku od stanowiska zastępcy kierownika Wydziału Montażu Turbin. Po upływie roku zgodnie ze swoimi zamiłowaniami w dziedzinie matematyki i mechaniki przeniósł się do Działu Naukowo-Badawczego Biura Konstrukcyjnego. Zajmował tam kolejno stanowiska: kierownika Sekcji Dynamiki, zastępcy kierownika Działu Naukowo Badawczego, kierownika Działu Naukowo Badawczego. W czasie 43-letniej współpracy z Zakładami Mechanicznymi ZAMECH Profesor Ryszard Łączkowski wychował liczne grono współpracowników reprezentujących bardzo wysoki poziom naukowo-techniczny. Niezwykle cenną cechą Profesora było to, że wyniki swojej pracy i ciągle poszerzanej wiedzy udostępniał ogółowi inżynierów. Za szczególne osiągnięcia w rozwoju polskiej energetyki został wyróżniony: złotą odznaką „Zasłużony dla energetyki”, a za wieloletnią i wzorową pracę w zakładzie otrzymał odznakę „Zasłużony Pracownik Zamechu”. Ryszard Łączkowski zawsze łączył pracę naukowo badawczą z działalnością dydaktyczną w  średnich i wyższych szkołach technicznych, m.in. w Politechnice Warszawskiej i Politechnice Gdańskiej. Był bardzo szanowanym, cenionym i lubianym wykładowcą i cieszył się ogromnym autorytetem wśród swoich studentów. Za osiągnięcia w pracy dydaktycznej został odznaczony w 1978 roku Srebrnym Krzyżem Zasługi, a w 1984 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Od czerwca 1982 roku Profesor Łączkowski współpracował również ze Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, pełniąc funkcję rzeczoznawcy w zakresie:

- wytrzymałości i badań materiałów,

 - silników cieplnych wirnikowych.

Profesor Ryszard Łączkowski był człowiekiem o niezwykłej kulturze i uzdolnieniach, który przez swoje dokonania pozostawił trwały ślad w świadomości wszystkich środowisk, z którymi współpracował. Pozostawił po sobie ogromny dorobek naukowy.  Współpracował z wieloma czasopismami, m.in. z „Przeglądem Mechanicznym”, „Energetyką”, „Przeglądem Technicznym”, dla których pisał dziesiątki artykułów i rozpraw inżynierskich. Pozostawił po sobie wiele skryptów uczelnianych, książek opracowań naukowych, które są wykorzystywane również obecnie.