Hoppe, Izrael (1601-1679) – burmistrz i historiograf elbląski

Izrael Hoppe urodził się 8.06.1601 r. w Elblągu. Jego ojciec (także Izrael), pochodził z Malborka, a w Elblągu piastował kolejno stanowiska sekretarza miejskiego, rajcy oraz burmistrza. Matka Justyna z domu Fuchs urodziła siedmioro dzieci, a najmłodszym był właśnie Izrael. Ojciec życzył sobie aby poszedł w jego ślady, zadbał więc o staranne wykształcenie. Początkowo uczęszczał na prywatne lekcje u Jana Albinosa, konrektora Gimnazjum Elbląskiego oraz Baltazara Fellgiebela – profesora tejże szkoły. Sam również uczęszczał do gimnazjum. Przez półtora roku uczył się języka polskiego na wyjeździe w Działdowie. Po powrocie do rodzinnego miasta, wyjechał z kolei do Warszawy na sejm. Po powrocie przygotowywał się do studiów w Rostocku, gdzie zresztą uprzednio studiował jego ojciec. W przygotowaniach pomagał mu najstarszy syn rektora Jana Myliusa, Dawid – absolwent filozofii i prawa uniwersytetu w Altdorfie. W dniu swoich 19-tych urodzin, wyruszył Izrael statkiem do Lubeki, a stamtąd do Rostocku i Gryfii. W obu tych miastach studiował dwa lata politykę, historię i języki starożytne. W pierwszych latach wojny trzydziestoletniej (1618-1648) Meklemburia i pomorze Zachodnie nie były objęte działaniami militarnymi, co spowodowało większy napływ młodzieży na tutejsze uniwersytety. W tym czasie pod wpływem swojego nauczyciela, napisał i wygłosił mowę o prawdziwym pożytku z historii : Oratio de vero historiarum usu. W tym czasie także dużo podróżował, zwiedzał Dolną Saksonię, Holsztyn oraz Danię. W 1623 r. powrócił do Elbląga, gdzie zastały go niemiłe wieści – zmarli jego dwaj bracia, Jerzy i Michał oraz ojciec. 21 lipca 1624 r. Hoppe pojął za żonę Zofię Wider z którą miał trójkę dzieci. Niestety i ona po trzech latach zmarła. Plany ojca spełniły się bardzo szybko, gdyż już 19 maja 1627 roku Izrael Hoppe otrzymał urząd prowizora bractwa św. Anny i Domu Ubogich. W 1628 r. został wójtem Drugiego Ordynku. Na dalszą jego karierę miało wpływ, drugie małżeństwo z Katarzyną von Dambitzen, pasierbicą burgrabiego i burmistrza, Jakuba Brauna. Urodziła ona dziewięciu synów i pięć córek. Z 17 dzieci (z obu małżeństw) przeżyło tylko 3 synów i 2 córki. Synowie również jak i ojciec - byli członkami Rady Miejskiej. Zajęcie Elbląga przez Szwedów (1626 r.) i okupacja miasta nie przeszkodziły Hoppemu w awansowaniu w hierarchii miejskiej, ponieważ zyskał zaufanie kanclerza szwedzkiego Axela Oxenstierny. W 1629 r. Rada Miejska przyjęła Hoppego na swojego członka i powierzyła mu odpowiedzialność za stan fortyfikacji i umocnień miejskich. W wieku 31 lat (1632 r.) został burmistrzem – wiceprezydentem, a rok później burmistrzem-prezydentem Elbląga. Zaufanie, jakim darzyła go strona szwedzka, potwierdziła w 1634 r. królowa szwedzka Krystyna, nadając mu godność burgrabiego. Izrael brał udział w rokowaniach polsko-szwedzkich, a zawarty tam układ Polski ze Szwecją przywracał panowanie króla polskiego nad Elblągiem. Były to wielkie usługi dla Władysława IV, iż król polski również mianował go w 1636 r. burgrabią elbląskim. Jako burgrabia reprezentował swoje miasto na sejmach w Warszawie. W 1637 r. w uznaniu zasług dla Korony Polskiej Hoppe i jego rodzina zostali nobilitowani, czyli uszlachceni. W tym czasie zaliczał się do najbogatszych patrycjuszy w Elblągu, posiadał tartak oraz majątki ziemskie. Kiedy w latach 1655-1660 Szwedzi ponownie zajęli Elbląg, nie zmieniło się nic w jego karierze, a Karol Gustaw mianował go jeszcze raz burgrabią. Godność tę sprawował po raz ostatni w 1671 r. w wieku 70 lat. Ten urzędnik miejski bardzo wcześnie przejawił też zainteresowania historyczne, pogłębiał je jeszcze w trakcie studiów. Z jego licznych prac historiograficznych, poświęconych rodzinnemu miastu, dwie ukazały się drukiem : jedna zadedykowana ojcu oraz patrycjuszom elbląskim to Oratio de vero historiarum usu, oraz dzieło : Geschichte des ersted schwedisch-polnischen Krieges in Preussen –historia pierwszej szwedzko-polskiej wojny w Prusach. Hoppe kierował się zasadami, iż każdy historyk powinien być obiektywny, powinien podawać precyzyjne daty, a przedstawione wydarzenia znać z autopsji, a nie z opowieści. Jego dzieła posiadają dużą wartość informacyjną, gdyż sam brał udział w wydarzeniach polsko-szwedzkich. Poza tym dzieło zaopatrzone zostało przez autora wieloma ilustracjami i szkicami (nie ma ich w edycji drukowanej). Postawa życia I. Hoppego nie była w jego środowisku czymś wyjątkowym, mieszczanie elbląscy dochowali wierności królowi polskiemu, jeżeli nie zagrażało to interesom miasta i jego obywatelom. Patriotyzm był zwykłą normą postępowania większości mieszczan. Izrael Hoppe, zasłużony elblążanin - był 21-krotnie burgrabią, 13-krotnie burmistrzem wiceprezydentem i 10-krotnie burmistrzem prezydentem. Zmarł 22 czerwca 1679 roku.

Źródło: Włodzimierz Zientara, Izrael Hoppe (1601-1679), [w]: Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga: szkice biograficzne pod red. Mariana Biskupa, Wrocław, 1987, s. 114-118