Gabel, Paul Emil

Gabel Paul Emil – ur. 29 marca 1875 w Elblągu, zm. 9 września 1938 w Hamburgu; malarz, rysownik i grafik. Jako dziecko został osierocony przez matkę, a jego ojciec ożenił się powtórnie. Ponieważ jednak stosunki między macochą a chłopcem nie układały się dobrze, na wychowanie wzięła go jego starsza siostra Maria. 1882 Maria wyszła za mąż za Carla Quinterna, który był właścicielem sklepu z przyborami malarskimi. Szybko okazało się, że Paul zdradza zamiłowanie do malowania i rysowania. W latach 1882-1890 uczęszczał do szkoły ludowej. Następnie odbył praktykę u swego opiekuna Carla Quinterna i wykształcił się na malarza pokojowego. Szwagier wspierał jego talent i zachęcił do starania się o przyjęcie do Królewskiej Akademii Sztuki w Düsseldorfie. W 1893 został przyjęty do czwartej klasy, w której nauka trwała 18 miesięcy i która była rodzajem próby. Po pomyślnym jej ukończeniu następowało przeniesienie do trzeciej klasy, w której nauczano rysowania z żywych modeli i antycznych wzorów. W drugiej klasie uczniowie wprawiali się w rytowaniu. Gabel szczególnie zainteresował się odwzorowywaniem postaci ludzkich, krajobrazów, elementów architektonicznych i zwierząt jak również techniką sztychu. W ostatniej klasie uczniowie mogli tworzyć samodzielne dzieła. Po ukończeniu Akademii Paulowi Gabel’owi zaproponowano pozostanie w niej na stanowisku wykładowcy, ponieważ jednak chciał być niezależnym artystą, odrzucił tę propozycję. Pozostał jednak w Düsseldorfie, gdzie malował pejzaże, widoki miasta i portrety. Były one bardzo wierne i dokładne, Gabel chciał zawsze uchwycić nie chwilowy wygląd i nastrój modela, ale jego charakter i osobowość. W latach 1900-1903 był Gabel członkiem düsseldorfskiej grupy artystycznej o nazwie „Malkasten” („Pudełko z farbami”). Z tego czasu pochodzi jego najstarsza zachowana praca – plakat zapowiadający spotkanie przy stole, poświęcone ucztowaniu, śpiewowi i muzykowaniu (tzw. Liedertafel), zorganizowanemu przez „Malkasten” 26 kwietnia1902. Jako młody malarz Gabel powrócił do Elbląga, gdzie przebywał do 1929, często jednak opuszczając rodzinne miasto i podróżując. W tym czasie stworzył serię elbląskich widoków, które zostały wydane w formie pocztówek przez elbląska drukarnię Otto Siede. Odbywał podróże do północnej Holandii, południowych Niemiec, Włoch, Egiptu, Maroko. Efektem wszystkich jego wyjazdów były prace malarskie, co ułatwia odtworzenie etapów życia artysty. Niektóre spośród prac, do których zainspirowały go te podróże to: „Port holenderski”, „Port hamburski”, „Maroko – Ceuta” (seria jego litografii przedstawiających Hamburg trafiła do sklepów pod postacią artystycznych kartek pocztowych). W latach 1904-1914 przebywał w mieście Emden nad Morzem Północnym, gdzie portretował Marie-Luise Reppel. W Emden powstały litografie z widokami miasta, wydane również w Elblągu przez Ottona Siede. Popularnością cieszyły się też pocztówki z wyobrażeniami Elbląga i Malborka, również według litografii Gabel’a. Artysta jest też twórcą portretu Carla Pudora oraz portretu zbiorowego przedstawiającego elbląskie osobistości (wg. opisu Pudora obraz przedstawiał elbląskich prominentów, zgromadzonych wokół stołu do gry, z leżącym na nim egzemplarzem gazety „Elbinger Zeitung”. Aż do wybuchu pierwszej wojny światowej odwiedzał Paul Gabel często Worpswede – położoną nad mokradłami niedaleko Bremy miejscowość, w której powstała słynna kolonia, skupiająca artystów (niemieckich impresjonistów i ekspresjonistów) jak również „uciekinierów” z miasta, pragnących powrotu do natury i prostego, idyllicznego życia. Przy tej okazji Gabel odnawiał kontakty z dawnymi kolegami ze studiów. 1905 r. na weselu kuzynki poznaje Elizę Groll, swoją przyszłą żonę (dokładna data ślubu nie jest znana). W 1907 r. Gabel bierze udział w wystawie w monachijskim Szklanym Pałacu, w późniejszych latach jego prace wystawiane są też ma Wielkiej Wystawie Berlińskiej oraz wystawie zorganizowanej przez królewieckie Kunstverein. W 1808r. w Elblągu na świat przychodzi jego pierworodny syn Kurt (ma jeszcze z Elizą dwie córki – Ursulę i Erikę). W czasie pierwszej wojny światowej Gabel zostaje zmobilizowany i wysłany do Olsztyna. Maluje tam obrazy do oficerskiego kasyna i portrety oficerów, dzięki czemu unika posłania na front. Po wojnie udziela przez pewien czas prywatnych lekcji malarstwa i rysunku w Elblągu. W 1929 przenosi się wraz z rodziną do Hamburga. Wiedzie mu się jednak tak źle finansowo, że musi prosić o zapomogę hamburskie instytucje dobroczynne, by móc poświęcać się pracy malarskiej. W tym czasie zaprzyjaźnia się z synem właściciela pralni – Willim Testorpem, z którym odbywa podróże do pd. Niemiec, Włoch i Egiptu (finansowane przez Testorp’a). Dzięki pośrednictwu agenta Gabel uzyskuje zlecenie namalowania portretu (według fotografii) dr Augusta Oetkera- wynalazcy proszku do pieczenia i założyciela słynnej firmy. W 1933 Gabel maluje portret prezydenta Rzeszy Paul’a Hindenburga (w celu sporządzenia studiów do portretu spędza dwa tygodnie w należącym do feldmarszałka zamku Ballenstedt w górach Harzu). W połowie lat trzydziestych natomiast otrzymuje Gabel zlecenie namalowania portretu Hitlera naturalnej wielkości, który ma ozdobić salę posiedzeń pewnej instytucji publicznej. 9 września 1938 Gabel umiera niespodziewanie w wyniku udaru mózgu. Pochowany zostaje w Elblągu. Paul Emil Gabel zalicza się do artystów dziś już w dużej mierze zapomnianych, do czego przyczyniła się wojna, w wyniku której część jego prac spłonęła, a część została rozproszona.

Źródło: katalog z wystawy zorganizowanej przez Westpreußisches Landesmuseum "Paul Emil Gabel. Ein Maler aus Elbing (1875-1938)".