Clericus, Ludwig August

Ilustrator, redaktor, heraldyk. Urodził się 28.01.1827 w Gdańsku. Był synem elbląskiego głównego kontrolera budżetu Johanna Friedricha Clericus’a. Uczęszczał do gimnazjum w Elblągu, następnie w Królewcu. W 1847 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie w Królewcu, wkrótce jednak – wiedziony swoją pasją – porzucił je i zaczął studiować w królewieckiej Akademii Sztuki (do 1855). W tym samym roku przeprowadził się do Berlina, gdzie spróbował szczęścia jako pisarz, redaktor i ilustrator. W 1860 r. opublikował on krytykującą ówczesne warunki i podziały społeczne książkę „Berliner-Fremden-Bilder”, którą opatrzył własnymi ilustracjami. O demokratycznych i liberalnych przekonaniach Clericusa świadczyć może jego młodzieńczy portret, na którym przedstawiony jest w bekieszy i konfederatce (te elementy polskiego ubioru zawędrowały do Prus w 1830 wraz z popowstaniowymi uciekinierami i w – geście solidarności i sympatii na fali tak zwanego „Polenbegeisterung” przejęte zostały przez pruskich studentów). Od końca lat sześćdziesiątych wykonywał ilustracje dla gazet „Kladderdatsch” i lipskiej „Illustrierte Zeitung”. Jednocześnie oddawał się Clericus swojej drugiej wielkiej pasji: heraldyce. Zajmował się numizmatyką, sfragistyką (nauką o pieczęciach), weksykologią (nauką o sztandarach, chorągwiach, proporcach, przecierał szlaki dla raczkującej jeszcze wówczas dziedziny heraldyki, jaką była nauka o herbach miast. Wiele rozgłosu, a w niektórych środowiskach także sprzeciwu wzbudziła ulotka autorstwa Clericusa na temat godła przyszłego cesarstwa. Duże uznanie zdobył sobie Clericus, będąc redaktorem miesięcznika „Der Deutsche Herold” (w latach 1847-80). Redagował też efemeryczną „Hof- und Adelszeitung” oraz „Deutsche Graveurzeitung” (periodyk niemieckich grawerów). Dzięki tej ostatniej nawiązał stosunki ze środowiskiem ludzi działających w dziedzinie sztuki użytkowej i rzemiosła artystycznego, co zaowocowało przyznaniem mu płatnego stanowiska sekretarza Stowarzyszenia Rzemiosła Artystycznego w Magdeburgu. Stowarzyszenie wydawało własny periodyk „Pallas” (nawiązujący tytułem do jednego z przydomków Ateny, będącej patronką rękodzieła i rzemieślników). Clericus redagował to czasopismo aż do swojej śmierci, publikując w nim również liczne własne przyczynki. Jako członek Stowarzyszenia Rzemiosła Artystycznego i redaktor „Pallas” wywierał on duży wpływ na nowo powstały rodzaj muzeów – muzea sztuki stosowanej i użytkowej, które za jego czasów „wydzieliły się” z muzeów sztuki i gabinetów osobliwości, stając się niezależnymi instytucjami, spełniającymi ważną funkcję edukacyjną w zakresie kształtowania gustu i smaku oraz w dziedzinie gospodarki, prezentując wzorcowe modele przedmiotów użytkowych. Clericus nie tylko rozbudowywał magdeburskie zbiory, ale również organizował wystawy i wymiany w obrębie regionu. Magdeburskie zbiory były również prezentowane na wystawach krajowych i zagranicznych (m. in. w Halle, Monachium i Londynie). Niewątpliwie z jego inspiracji powstały muzea w Burgu, Gardelegen i Quedlinburg. Clericus nie zarzucił działalności pisarskiej, w swym ostatnim beletrystycznym dziele – noweli „Amtlich totgeschwiegen. Eine Geschichte aus der Gegenwart” sportretował samego siebie. Zmarł 1.03.1892 w Magdeburgu. 

Źródła: Ottfried Neubecker, „Clericus, Ludwig August“, in: Neue Deutsche Biographie 3 (1957), S. 287-288 [Onlinefassung]; URL: http://www.deutsche-biographie.de/artikelNDB_pnd117691429.html http://www.uni-magdeburg.de/mbl/Biografien/1212.htm